Kleur bekennen

“Identiteit bestaat uit een ingewikkelde samenstelling van eigenschappen. Kleur is een van die eigenschappen. Maar is het bepalender dan bijvoorbeeld sociale klasse?”

Robert Vuijsje (1970) debuteerde met zijn roman Alleen maar nette mensen, een boek over een zoektocht naar de ware identiteit in een multiculturele samenleving. In zijn nieuwste roman Salomons oordeel stelt Vuijsje opnieuw de betekenis van verschillen in ras en kleur aan de kaak.

In Salomons oordeel staat het gezin Cohen centraal, bestaande uit de joodse vader Max, de Surinaamse moeder Alissa en hun zoon Salomon. Salomon is een puber. Zijn huid is lichter dan die van zijn moeder, maar (veel) donkerder dan die van zijn vader. En hij is op zoek: waar en voornamelijk bij wie hoor ik nu eigenlijk? Ondanks de verschillen tussen Max en Alissa, die betrekking hebben op hun huidskleur, afkomst en sociale klasse, geloven ze op dezelfde manier naar de wereld te kijken. Maar als Salomon wordt beschuldigd van verkrachting, komt dat geloof op losse schroeven te staan.

Het boek is in de derde persoon geschreven. Het verhaal wordt door drie paar ogen beschreven, namelijk door die van Max, Alissa en Salomon. Het is opgedeeld in vijf delen en veel, heel veel kleine hoofdstukken. Deze hoofdstukken lijken haast columns en zorgen voor vaart in het verhaal. Het boek legt dan ook lastig weg.

Dit verhaal wordt niet verteld door middel van poëtische, sierlijke of abstracte zinnen. Nee, Vuijsje heeft ervoor gekozen om concreet te schrijven en Surinaams-Nederlands en straattaal te gebruiken. Zo refereert Alissa regelmatig aan ‘tori’s’ die ze heeft verteld. De zeventienjarige Salomon heeft het over ‘chillings’ met zijn vrienden en zijn ‘wifey’. Deze keuze van Vuijsje brengt het verhaal tot leven.

De belangrijkste thema’s -racisme en thuishoren- worden in dit boek op veel verschillende manieren belicht. Dit gebeurt door discussies tussen mensen met dezelfde huidskleur en sociale klasse, mensen met dezelfde huidskleur maar uit een andere sociale klasse, mensen met verschillende huidskleuren maar met dezelfde sociale klasse, enzovoort. Daarbij vinden de discussies en overdenkingen plaats in verschillende omgevingen, bijvoorbeeld op de werkvloer en thuis, maar ook tijdens een wandeling. Actuele punten passeren de revue, zoals de rol van 4 mei en Zwarte Piet. Hierdoor krijgt de lezer een heel compleet beeld en dat is de grootste kracht van het boek. De goed uitgewerkte hoofdpersonages met elk een andere achtergrond spelen daarbij een belangrijke rol. Vuijsje weet namelijk op deze manier verschillende kritische vragen in het verhaal te verwerken die aanzetten tot nadenken. Dit doet hij met humor en zonder een ras, huidskleur of sociale klasse achter te stellen of te beledigen.

Kortom, Salomons oordeel is een boek dat een belangrijk en actueel onderwerp belicht. Vuijsje doet dat met verve, onder andere door taalgebruik, humor en veel verschillende kanten van het thema te belichten. De kritische vragen die Vuijsje stelt, dwingen je om kleur te bekennen: hoe kijk jij eigenlijk tegen deze onderwerpen aan?