Een indringend portret dat de lezer niet onberoerd laat

Alles aan dit boek schreeuwt eenzaamheid. De ondertitel Een eenzame reis over Antarctica is daarom perfect gekozen en vormt een goede samenvatting van het verhaal dat David Grann vertelt. Wat drijft Henry Worsley, een officier van de Britse special forces, om zijn tochten te maken? Een bizarre aantrekkingskracht? Een obsessie? De witte duisternis geeft geen echt antwoord op deze vraag, maar laat je wel kennismaken met de afschuwelijke kracht van de Zuidpool en hoe deze al decennialang de levens van bepaalde mannen domineert.

David Grann (1967) is een Amerikaanse journalist en auteur. Hij begon zijn carrière voor The Hill, maar vanaf 2003 schrijft hij voor The New Yorker. Zijn artikel Trial by fire werd in 2009 bekroond met de George Polk Award en de Sigma Delta Chi Award. Het artikel gaat over Cameron Todd Willingham en zou het eerste goed gedocumenteerde verslag zijn van een onschuldige man die geëxecuteerd wordt onder het moderne Amerikaanse rechtssysteem. Het non-fictieboek De verloren stad Z is het eerste boek dat Grann schreef. Het verscheen in 2009 en werd in 2017 verfilmd.

Ernest Shackleton is het grote idool van Henry Worsley. Shackleton probeerde in het begin van de twintigste eeuw als eerste de Zuidpool te bereiken en probeerde daarna ook te voet van de ene kant van Antarctica naar de andere kant te komen. Worsley verzamelde alles wat met de Zuidpool en de expedities er naartoe te maken had en hij wilde zelf ook Antarctica bedwingen. Het beheerste zijn leven en zijn laatste tocht in 2015 zou een eind maken aan deze obsessie. Daarna zou hij in alle rust genieten van zijn pensioen, samen met zijn vrouw Joanna.

“Als hij niet in beweging bleef, zou hij doodvriezen. Hij besloot de slede lichter te maken, haalde meeste pakken met voedsel eraf en legde die op een vlak stuk ijs. Toen begon hij te klimmen, met de slede. Toen hij boven was, hijgend achter zijn bivakmuts, zekerde hij eerst de slede, rustte even uit en klom toen omlaag om de rest naar boven te halen. Die tocht maakte hij diverse malen.”

De kou dringt door in elke porie tijdens het lezen van dit boek. Het straalt van de pagina’s af en verkilt je hart en ledematen. Het afgesneden zijn van de rest van de wereld en de vrijwillige overgave van deze mannen aan het monster dat de Zuidpool lijkt te zijn, is bijna niet te bevatten. De obsessie om die krachten te beteugelen, om dat onherbergzame en onvriendelijke gebied te willen betreden, is onvoorstelbaar. Toch kan je door middel van de foto’s die in het boek opgenomen zijn ook de schoonheid zien die dit werelddeel te bieden heeft.

De witte duisternis is een prachtig klein boekje, zowel in aantal bladzijden als in formaat, met een grootse inhoud. De foto’s die doorlopend in de tekst te vinden zijn, geven een goed beeld van de mens die Henry Worsley was en de omgeving waaraan hij zich blootstelde. Niet alle foto’s zijn van even hoge kwaliteit, maar dat staat hun functionaliteit niet in de weg. Ook door de papierkwaliteit van het hele boek boeten de foto’s wat aan kwaliteit in. Toch blijven de beelden die getoond worden indrukwekkend en de onmetelijke ijsvlakte die de Zuidpool is, wordt goed weergegeven. Eén van de zaken die daarbij het meest op het netvlies blijft hangen, is de enorme veranderlijkheid van de omgeving. Waar de ene foto een gezellige plek om te skiën lijkt, is de andere contrastloos wit zonder oriëntatiepunten. Een white-out wordt zoiets genoemd en dit fenomeen heeft een erg nadelige invloed gehad op de tochten van Worsley.

Worsley was een leider en een bijzonder man. Dat sijpelt tussen de regels door en zorgt voor het afdwingen van een bepaald respect. In combinatie daarmee voel je ook een soort ongeloof. Hoe kan je je eigen lichaam dit aandoen? Om nog niet te spreken over je familie. Toch geeft Grann een boeiend beeld weer van een onbekende held die probeert een continent te bedwingen. Een indringend portret dat je emotioneel niet onberoerd laat.