Interessant, maar soms verwarrend

Zelfs de grootste voetbal-nitwit weet wie Jan Boskamp is. Een karakterkop die graag het hoogste woord voert. Zo iemand blijft je wel bij eens je hem een keer op televisie hebt gezien. In Voetbal stelt niets voor leren we als lezer Jan Boskamp wat beter kennen en neemt Geert Vermeir ons mee doorheen zijn carrière, zijn passies en zijn leven in het algemeen.

Geert Vermeir is sportredacteur en werkt al jaren met Jan Boskamp samen. Hij zegt dat Boskamp ook één van zijn jeugdidolen is en dat hij Boskamp dus al veel langer kent dan omgekeerd. Hij heeft zelf ook gevoetbald en de eerste kennismaking met Boskamp kwam er tijdens een wedstrijd. ‘De ijsberende en brullende trainer was een opmerkelijke verschijning.’

Voetbal stelt niets voor is onderverdeeld in tijdsperiodes die gelijklopen met grote periodes in het leven van Boskamp. Eerst zijn jeugd en zijn spelerscarrière, daarna het werk als trainer en ten slotte zijn loopbaan als analyticus. Ook al volgt het boek een soort chronologie, toch zitten er tussen de verhalen over vroeger ook veel scènes uit het heden. Er treedt een soort afwisseling op tussen het hedendaagse leven van Boskamp en zijn vroegere carrière. Dit is een uitdagende constructie om het boek op te bouwen en het gevolg is dat het soms erg verwarrend overkomt. Gebeurtenissen uit het verleden worden verteld als anekdotes en zonder voorkennis zijn deze niet allemaal even goed te volgen. Als lezer verlies je dan de aandacht. Omdat er veel namen en bijnamen genoemd worden, voelt het meer als een ‘inside joke’ dan als een informatief stuk tekst.

“Jans reputatie van Hollandse brulboei was hem vooruitgesneld.”

Wie is Jan Boskamp? Op die vraag wil je als lezer toch graag een antwoord krijgen. Dat antwoord komt er deels wel, door alle verhalen van Jan zelf én door de verhalen van zijn kennissen en vrienden. Toch blijft echte diepgang wat uit. Je kan niet echt zeggen dat je iets mist in het boek, maar of je nu een heel goed beeld krijgt van Jan…dát is moeilijk te zeggen. Er blijft een gevoel achter van onvervulde verwachting, van onverzadigdheid. Dat laatste gaat eerder over een stuk variatie dan over hoeveelheid informatie. Er staat namelijk genoeg in het boek, maar een groot deel daarvan is herhaling. Een andere situatie met dezelfde insteek, met eenzelfde sfeer, waardoor je als lezer het gevoel krijgt dat je het al een keer eerder hebt gelezen.

Twee grote passies van Boskamp komen uitgebreid aan bod, de Tweede Wereldoorlog en het begeleiden van de jeugd. Deze twee onderwerpen worden op meerdere momenten aangesneden en geven ook vorm aan zijn leven.

“Zo is er de creatieve woordenschat. Ook de spraakkundige wendingen vormen een hinderpaal. Waar je de letter t verwacht, vind je ze niet en omgekeerd. En waar het kan, plakt een ie of een o aan. Ga er maar aan staan. Het is sjibbolet: ‘Wat zeg ie? Als ie val dan leg ie.’”

Het taalgebruik van Jan Boskamp krijgt een ereplaats in Voetbal stelt niets voor. Voornamelijk in de vorm van zinnen die door Boskamp uitgesproken werden en die door Vermeir in het dialect neergepend zijn. Als je een filmpje of televisie-uitzending bekijkt waarin Boskamp aan tafel te gast is als analyticus, dan begrijp je heel goed waarom Vermeir hier de nadruk op heeft gelegd. Alleen, door het veelvuldige gebruik van het Rotterdamse dialect wordt het boek moeilijker leesbaar én geeft het soms wat irritatie. Je denkt dan op een gegeven ogenblik ‘Ok, nu snap ik het plaatje wel’.

Dit levensverhaal wordt doorspekt met teksten van liederen en in het midden van het boek vind je een chronologisch fotoalbum van een dertigtal pagina’s terug. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een rode bladzijde waar een onderwerp wordt uitgediept of waar iemand zijn beeld van Boskamp op beschrijft. Deze bladzijden vormen soms een welkome aanvulling, maar hebben niet altijd rechtstreeks wat te maken met de man waar dit boek aan gewijd is.

Voetbal stelt niets voor is bijzonder mooi vormgegeven en is daardoor erg aantrekkelijk om in te beginnen lezen. Toch gaat dat lezen niet de hele tijd vlot en neig je dan ook om het aan de kant te leggen. Het zal afhankelijk zijn van de drijfveer, en waarschijnlijk ook de achtergrondkennis, of het dan vlot weer in de handen terecht komt. De manier waarop het levensverhaal van Jan Boskamp aan de man wordt gebracht, had zeker leesbaarder gekund door het gebruik van een andere opzet. Toch spat de sympathie van de hoofdpersoon van de pagina’s af en dat maakt veel goed.