Zolang de muziek draait, moet je dansen
Deze in de financiële wereld befaamde en gevleugelde uitspraak zegt veel over de mentaliteit van de mensen die erin wonen en werken. In het financiële hart van Europa, de City in Londen, is het althans de verplichte mentaliteit die door het bankensysteem wordt opgelegd. Want wanneer je hier succesvol wilt zijn, dan zul je bereid moeten zijn om door te werken zonder er ooit bij neer te vallen. En je moet vooral geld verdienen voor de bank waarvoor je werkt, veel geld, op zijn minst het vooraf gestelde budget. Je prestaties kunnen je enerzijds aanzien geven, of anderzijds in negatieve zin je lot bepalen. Het eerste wordt meestal beloond met, juist ja… geld en promotie. Het laatste betekent meestal het einde van de reis, hoewel ontslag altijd op de loer ligt, want de City is een wereld van Zero Job Security en kent een code of silence. Als journalist en antropoloog Joris Luyendijk (1971) iets duidelijk maakt met Dit Kan Niet Waar Zijn is dat wel dat veruit de meeste bankiers net mensen zijn, waarbij net zoals in het dierenrijk de sterken vaak overleven en de zwakken snel afvallen. Maar zo gestroomlijnd als deze selectie in natuur werkt, zo ondoorzichtig zijn de criteria hiervoor in de bankenwereld. Luyendijk spreekt niet voor niets over een "Eilandenrijk in de mist".
Voor Luyendijk (Een Goede Man Slaat Soms Zijn Vrouw, 1998; Het Zijn Net Mensen, 2006; Je Hebt Het Niet Van Mij, Maar…, 2010) ging een journalistieke droom in vervulling toen hij in de zomer van 2011 gevraagd werd om voor kwaliteitskrant The Guardian een blog over de financiële wereld van de Londense City te gaan bijhouden, vanuit antropologisch perspectief. Hiervoor interviewde hij, nadat het balletje na een stroef begin was gaan rollen, uiteindelijk zo’n 200 mensen uit de financiële wereld over de crisis van het najaar van 2008. Mede als gevolg van de populariteit van het blog, waarop ook mensen uit de City veelvuldig (anoniem) reageerden en meediscussieerden, mondden deze interviews uiteindelijk uit in een boek, waarvan de inhoud vanwege het dynamische en complexe karakter van het onderwerp overigens regelmatig werd aangepast.
In VPRO Boeken (22-02-2015) legt Luyendijk de directe aanleiding van de crisis zelf zeer beknopt en duidelijk uit: "Banken maakten grotere verliezen dan hun buffers". In zijn boek legt hij aan de hand van verschillende interviews uit hoe dit kon gebeuren. Mensen leenden meer dan hun draagkracht, vooral in Engeland en de Verenigde Staten. Hypotheken werden versleuteld en doorverkocht als zogeheten ‘complexe bancaire producten’, waardoor er uiteindelijk geen grip meer was op het risico. Maar niet alleen de producten waren ondoorzichtig geworden; ook de interne structuren van banken deugden niet (een wereld vol competitie, minachting, angst, egoïsme, disfunctionaliteit en belangenverstrengeling zo blijkt uit de verhalen). Toen Lehman Brothers in september 2008 haar faillissement aan moest vragen, gingen vele andere financiële instellingen in de val mee waardoor de beurs plotsklaps instortte. Uiteindelijk is een complete implosie van het wereldwijde economische systeem volgens experts ternauwernood voorkomen doordat de rente kunstmatig laag gemaakt werd en de belastingbetaler alle schulden op korte termijn garandeerde.
Ondanks het feit dat Luyendijk uiteindelijk geen oplossing aandraagt voor de vele problemen, geeft zijn onderzoek wel degelijk een uniek kijkje in de keuken van de City. Hoewel hij slechts een klein deel van de mensen geïnterviewd heeft, onderschrijven de verklaringen en verhalen elkaar, waardoor aangenomen kan worden dat een reëel beeld geschetst wordt van de problemen in de bankenwereld. Deze wijze van onderzoek is niet per se wetenschappelijk, maar wel journalistiek verantwoord. De soms onthutsende ‘inside stories’ zorgen voor een buitengewoon boeiend boek, dat bovendien helder van stijl is. Optimistisch kan de conclusie van Dit Kan Niet Waar Zijn echter niet genoemd worden en een oplossing lijkt, zonder kans op een volledige (door politici aangestuurde) herstructurering van het systeem, vooralsnog ver weg. Een nieuwe, wellicht desastreuzere, implosie van de beurs kan volgens Luyendijk ieder moment weer ontstaan, omdat het systeem niet wezenlijk veranderd is. Tot die tijd moeten we maar dansen zolang de muziek draait.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Frank Rinket
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
