Zolang de muziek draait, moet je dansen
Deze in de financiële wereld befaamde en gevleugelde uitspraak zegt veel over de mentaliteit van de mensen die erin wonen en werken. In het financiële hart van Europa, de City in Londen, is het althans de verplichte mentaliteit die door het bankensysteem wordt opgelegd. Want wanneer je hier succesvol wilt zijn, dan zul je bereid moeten zijn om door te werken zonder er ooit bij neer te vallen. En je moet vooral geld verdienen voor de bank waarvoor je werkt, veel geld, op zijn minst het vooraf gestelde budget. Je prestaties kunnen je enerzijds aanzien geven, of anderzijds in negatieve zin je lot bepalen. Het eerste wordt meestal beloond met, juist ja… geld en promotie. Het laatste betekent meestal het einde van de reis, hoewel ontslag altijd op de loer ligt, want de City is een wereld van Zero Job Security en kent een code of silence. Als journalist en antropoloog Joris Luyendijk (1971) iets duidelijk maakt met Dit Kan Niet Waar Zijn is dat wel dat veruit de meeste bankiers net mensen zijn, waarbij net zoals in het dierenrijk de sterken vaak overleven en de zwakken snel afvallen. Maar zo gestroomlijnd als deze selectie in natuur werkt, zo ondoorzichtig zijn de criteria hiervoor in de bankenwereld. Luyendijk spreekt niet voor niets over een "Eilandenrijk in de mist".
Voor Luyendijk (Een Goede Man Slaat Soms Zijn Vrouw, 1998; Het Zijn Net Mensen, 2006; Je Hebt Het Niet Van Mij, Maar…, 2010) ging een journalistieke droom in vervulling toen hij in de zomer van 2011 gevraagd werd om voor kwaliteitskrant The Guardian een blog over de financiële wereld van de Londense City te gaan bijhouden, vanuit antropologisch perspectief. Hiervoor interviewde hij, nadat het balletje na een stroef begin was gaan rollen, uiteindelijk zo’n 200 mensen uit de financiële wereld over de crisis van het najaar van 2008. Mede als gevolg van de populariteit van het blog, waarop ook mensen uit de City veelvuldig (anoniem) reageerden en meediscussieerden, mondden deze interviews uiteindelijk uit in een boek, waarvan de inhoud vanwege het dynamische en complexe karakter van het onderwerp overigens regelmatig werd aangepast.
In VPRO Boeken (22-02-2015) legt Luyendijk de directe aanleiding van de crisis zelf zeer beknopt en duidelijk uit: "Banken maakten grotere verliezen dan hun buffers". In zijn boek legt hij aan de hand van verschillende interviews uit hoe dit kon gebeuren. Mensen leenden meer dan hun draagkracht, vooral in Engeland en de Verenigde Staten. Hypotheken werden versleuteld en doorverkocht als zogeheten ‘complexe bancaire producten’, waardoor er uiteindelijk geen grip meer was op het risico. Maar niet alleen de producten waren ondoorzichtig geworden; ook de interne structuren van banken deugden niet (een wereld vol competitie, minachting, angst, egoïsme, disfunctionaliteit en belangenverstrengeling zo blijkt uit de verhalen). Toen Lehman Brothers in september 2008 haar faillissement aan moest vragen, gingen vele andere financiële instellingen in de val mee waardoor de beurs plotsklaps instortte. Uiteindelijk is een complete implosie van het wereldwijde economische systeem volgens experts ternauwernood voorkomen doordat de rente kunstmatig laag gemaakt werd en de belastingbetaler alle schulden op korte termijn garandeerde.
Ondanks het feit dat Luyendijk uiteindelijk geen oplossing aandraagt voor de vele problemen, geeft zijn onderzoek wel degelijk een uniek kijkje in de keuken van de City. Hoewel hij slechts een klein deel van de mensen geïnterviewd heeft, onderschrijven de verklaringen en verhalen elkaar, waardoor aangenomen kan worden dat een reëel beeld geschetst wordt van de problemen in de bankenwereld. Deze wijze van onderzoek is niet per se wetenschappelijk, maar wel journalistiek verantwoord. De soms onthutsende ‘inside stories’ zorgen voor een buitengewoon boeiend boek, dat bovendien helder van stijl is. Optimistisch kan de conclusie van Dit Kan Niet Waar Zijn echter niet genoemd worden en een oplossing lijkt, zonder kans op een volledige (door politici aangestuurde) herstructurering van het systeem, vooralsnog ver weg. Een nieuwe, wellicht desastreuzere, implosie van de beurs kan volgens Luyendijk ieder moment weer ontstaan, omdat het systeem niet wezenlijk veranderd is. Tot die tijd moeten we maar dansen zolang de muziek draait.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Frank Rinket
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
