Jack Reacher knel in origineel, strak spionageplot

Eén ding moet thrillerdebutant Helen Giltrow direct worden nagegeven, met De infiltrant  heeft ze een ijzersterk geconstrueerd relaas op originele wijze neergezet. Een spionagethriller, maar geen conventionele. De gegevens zijn er, maar bepaald niet standaard uitgewerkt. Ze zijn verdraaid, gehusseld en komen onverwachts.

Neem Karla, ogenschijnlijk de succesvolle zakenvrouw Charlotte Alton, in werkelijkheid hacker en handelaar in informatie, handler van meerdere assets oftewel informatieverstrekkers. Een illegale professie, balancerend op de rand van criminaliteit, maar hoewel ze dealt met slechteriken is Karla geen echte bad guy. Onder het alias Knox verstrekt zij bijvoorbeeld MI5, de Britse veiligheidsdienst, regelmatig vitale informatie en helpt ongeregeldheden te voorkomen.
Dan is er Simon Johanssen. Ex-militair, nu huursoldaat en een belangrijke asset van Karla. Brute kracht met hersens en een sterk rechtvaardigheidsgevoel, een 'damsel in distress-redder' met een overredend diplomatiek voorkomen. Type Jack Reacher, zij het tobberiger en soms wat naïef. Karla zet Johanssen in voor een bijna onmogelijke klus. Er moet iemand worden opgeruimd die zich bevindt binnen de muren van The Program. Een (fictief) gevangenisproject waar in een verlaten, bewaakte Londense achterstandswijk de gevangenen zich vrijelijk kunnen bewegen met het doel zich binnen hun kleine gemeenschap te rehabiliteren. Zie daar maar eens te infiltreren.
Johanssen waagt zich sowieso in het hol van de leeuw, onder de neus van een oude werkgever die nog een appeltje met hem te schillen heeft. Toch heeft hij behalve van een nieuw gekweekte vijand, de gewelddadige Brice, meer te duchten van zijn eigen geweten. Terwijl hij het vertrouwen van zijn doelwit, die als arts opereert binnen The Program, probeert te winnen, begint Johanssen te twijfelen aan de juistheid van zijn opdracht. Verstoken van contact en informatie krijgt Karla op haar beurt steeds meer het gevoel dat zij en Johanssen in een val trappen. Ze begint haar eigen onderzoek naar het beoogde slachtoffer. Wie is de anonieme opdrachtgever en wat is zijn belang? De crux zit hem in de veronderstelde zelfmoord van Johanssens aanstaande slachtoffer en dan duiken ook nog bewijzen op van een gruwelijke moord die officieel nooit gebeurd is. Karla’s speuren blijft niet zonder gevolgen. Iedereen die de arts ooit heeft geholpen legt het loodje en het is wachten tot ook Johanssen, die zijn beslissing genomen heeft, wordt omgelegd.

Tot zover een globale beschrijving die nog maar weinig blijk geeft van de genialiteit van de plot, maar meer kan er beter niet worden prijsgegeven. Giltrow voert veel personages op, die in wisselend perspectief letterlijk, in onvoltooid toekomstige tijd, verslag doen van hun real time  belevenissen. Giltrows zinnen zijn kort en constaterend: "Achter de trap is een branddeur. Ik open hem en ben meteen verblind." Vaak hebben ze wel wat weg van regieaanwijzingen: "Zijn waterige grijze oog in de steeds kleiner wordende kier is het laatste wat ik zie voordat ik word ingesloten door de duisternis." Hoewel er sprake is van een deadline en Giltrow daar van dag tot dag naartoe werkt, is dat niet de belangrijkste bron van spanning. Die zit hem meer in het grote gehalte raadselachtigheid en machteloos in het duister tasten. Wanneer uiteindelijk het lampje gaat branden is dit met recht verblindend: die zagen we niet, maar dan ook echt helemaal niet aankomen. Een vergezochte uitkomst? Misschien, maar wel volledig in de lijn die Giltrow zo zorgvuldig heeft uitgezet.

Een kwalijker gevolg van het zware belang dat Giltrow hecht aan een doorwrochte constructie is dat enkele personages niet zozeer in dienst van de uitkomst maar vooral van de geplande oplossing lijken te staan. Met name persoonlijke, deels amoureuze drijfveren, weliswaar gelinkt aan hoogstaande thema’s als falen en schuldgevoel, blijven helaas om wat misplaatst literair-technische reden vaag. Niet handig als motor achter de gebeurtenissen en evenmin bevorderlijk voor de betrokkenheid bij de personages. Een intrigerend knap boek, hoewel De infiltrant  hoogstwaarschijnlijk als film nog veel overtuigender uit de verf zou komen.