Struikelstenen als herinnering
1941, de oorlog is in volle gang wanneer een doodgewone woning in het Noorse Trondheim in beslag genomen wordt door de Duitsers. De Rinnanbende, zo genoemd naar leider Henry Oliver Rinnan, neemt er zijn intrek. Het huis zal al snel de bijnaam ‘Bendeklooster’ krijgen. In de kelder van het huis werden honderden gevangenen gemarteld en vermoord. Wanneer de oorlog een vijftal jaren is afgelopen, wordt het beruchte huis opnieuw bewoond. Het jonge Joodse stel Gerson en Ellen moet, samen met zijn kinderen, proberen de gruwelen van het verleden te laten verstommen, een quasi onmogelijke opdracht, zo zal blijken.
Blijf hun namen noemen is gebaseerd op feiten en het vertelstandpunt is zeer bijzonder. Auteur Simon Stranger, de ik-persoon in dit verhaal, richt zich tot de overgrootvader van zijn vrouw, Hirsch Komissar. Het is met zijn arrestatie dat het boek begint en het is zijn huis dat door de Rinnanbende ingenomen wordt. Stranger neemt ons mee doorheen tachtig jaar geschiedenis en laat ons kennismaken met vier Joodse generaties. Strangers schoonmoeder is een van de kinderen die na de oorlog in het huis opgroeit.
Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Het is ook niet zo dat elk hoofdstuk zich op een bepaalde familie concentreert. Nee, het boek is - zeer origineel - opgebouwd aan de hand van de letters van het alfabet. Zo kan de S bijvoorbeeld simpelweg staan voor stilte, spuug en schoppen, woorden waar verder niet op ingegaan wordt, maar een S-woord kan net zozeer het opstapje naar een heel verhaal zijn. Het is niet altijd meteen duidelijk of je je nog in de oorlog, in de woelige jaren erna of zelfs in het nu van de verteller bevindt. Dat zou op zich niet zo’n probleem zijn, moesten de relaties tussen de verschillende personages duidelijker zijn. Hoewel ze niet heel talrijk zijn, blijft het behoorlijk werken om de draad van het verhaal niet kwijt te raken.
De meeste aandacht is er voor het opgroeien van de figuur Rinnan, hij is dan ook het personage dat het meest tot leven komt. De andere zijn minder goed uitgewerkt en blijven heel de tijd ietwat onderbelicht. En dat is jammer, een grotere focus op de verschillende Joodse families had het boek goed gedaan. Wel is het geschreven in een bijzonder leesbare stijl, vlot en ongecompliceerd.
De Noor Simon Stranger (1976) genoot niet alleen een schrijfopleiding, hij studeerde ook filosofie. Debuteren deed hij in 2003, nadien zouden heel wat romans en kinderboeken volgen. Met zijn Leksikon om lys og mørke, zoals Blijf hun namen noemen in het Noors heet, lijkt hij ook buiten het thuisland door te breken. Voor de Nederlandse vertaling zorgde Neeltje Wiersma.
De titel Blijf hun namen noemen is een verwijzing naar de struikelstenen (Stolpersteine) van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij kreeg het idee om straatstenen in messing te gieten, daar de namen van Joden in te graveren die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werden vermoord, en ze in het trottoir te plaatsen voor de huizen waar de gezinnen woonden. Voorlopig zijn er ongeveer zevenenzestigduizend stenen in verschillende Europese steden gelegd.
Een boek over de gruwelen tijdens een van de wereldoorlogen doet het altijd goed, vooral als het gekleurd wordt door onschuldige families, liefst ook kinderen. De uitwerking van een idee bepaalt of een boek in het geheugen van de lezer blijft hangen. Blijf hun namen noemen kent een bijzondere insteek en opbouw, maar leeft niet genoeg om de tand des tijds te doorstaan. Evengoed is het boek het lezen meer dan waard.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Greet Braem
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
