Knausgård gaat weer helemaal los, maar wel anders

Wat hebben wespen, kauwgom, eenzaamheid, thermosflessen, oorlog en ochtendgloren, alsook nog 54 andere objecten en fenomenen met elkaar gemeen? Antwoord: Karl Ove Knausgård ‘nieuwe stijl’!

“Ik haalde de vliegenmepper uit de keuken en klom weer de ladder op. Ik had de kwast nog niet in de rode dikke verf gedoopt en de eerste streken gezet of daar klonk het gekrabbel weer. Al snel zat de eerste wesp op de rand, vloog op en begon om me heen te cirkelen; even later was ik opnieuw omsingeld. Ik sloeg naar ze en raakte er een paar, maar alleen in de lucht zodat ze slechts flink uit de koers werden geslingerd.” Quote uit Wespen. Een greep uit het leven zoals het elke dag is, of toch zou moeten zijn.

Herfst is het eerste boek van de nieuwe vierdelige reeks 'De vier seizoenen'. Geen verwijzing naar de vioolconcerten De Vier Jaargetijden van Vivaldi; deze serie moet echter wel een literaire compositie gaan worden.

De Noorse succesauteur steekt in Herfst doelgericht zijn voelsprieten uit naar de buitenwereld, naar de natuur waar hij adders, rubberlaarzen, kwallen en nog veel andere voorwerpen en verschijnsels aantreft. In zijn eerdere topserie 'Mijn strijd' weidt hij vaak uit over één thema, nu concentreert hij zich helemaal op het weergeven van beknopte indrukken en observaties. Als rode draad in deze roman schrijft hij drie brieven aan zijn (toen nog) ongeboren vierde kind, dochtertje Anne. Hoe mooi het leven is, maar eveneens hoe krachtig. Dit boek draagt hij vanzelfsprekend op aan zijn dochter, die het later zeker gaat lezen.

Het is aanvankelijk toch wel even wennen aan Knausgård ‘nieuwe stijl’. Hij schenkt zijn lezers een flink aantal literaire selfies van voorwerpen en verschijnsels. Fragmentarisch observeert hij de buitenwereld, de natuur en beschrijft wat hij dan ziet en aanvoelt. Met wisselend succes… Hij raakt je vooral, als hij emotioneel en met warmte over zijn gezin of over zichzelf schrijft. In sommige items wordt het ontastbaar en aldus erg oppervlakkig.

In de drie brieven toont hij aan dochtertje Anne  – in een vaderlijke en liefdevolle toon – hoe de wereld er vandaag uitziet. De auteur brengt deze persoonlijke boodschappen op een ingenieuze wijze samen met zijn observaties van de - los van elkaar staande - objecten en fenomenen. Het uiteindelijke resultaat is evenwel opvallend harmonieus.

“Wat oorlog precies betekent, weet ik niet, maar ik verbeeld me dat ik soms bepaalde aspecten ervan kan bevatten, zoals toen ik een paar weken geleden een artikel las over sterfgevallen bij de autoraces, waarin stond dat er in het  decennium na de Tweede Wereldoorlog geen veiligheidscultuur bestond omdat men gewend was geraakt aan de gedachte dat mensen dood konden gaan, het was bijna acceptabel geworden.” Quote uit Oorlog. Ook ontwijkt of vermijdt Knausgård de harde werkelijkheid niet.

Als opwarmertje voor wat nog komen gaat, is Herfst zeker een meevaller. Het is immers erg spannend om als schrijver na een magnum opus – wat de serie 'Mijn strijd' wel degelijk is – opnieuw met een reeks van start te gaan. Karl Ove Knausgård laat zich alvast opnieuw van zijn goede kant zien. Uitkijken dus naar Winter, Lente en Zomer?