Snoeiharde aanklacht maakt diepe indruk
Net als in haar debuut Oorlogskind heeft Mechtild Borrmann (1960) voor haar tweede roman Over de grens het verhaal gebaseerd op ware gebeurtenissen. De smokkelroute heeft bestaan en de gruwelpraktijken in Duitse door nonnen geleide kindertehuizen hebben daadwerkelijk plaatsgevonden. Met deze uitgangspunten heeft Borrmann een fictieve roman geschreven.
Hoofdpersoon is Henni Schöning. Ze verliest op jonge leeftijd haar moeder en neemt de zorg voor haar jongere broertjes en zusje op zich. Haar vader trekt zich weinig tot niets van zijn kinderen aan en brengt zijn tijd voornamelijk door in de kerk, waar de pastoor hel en verdoemenis preekt en graag gebruikmaakt van zijn (onbetaalde) diensten. Als Hennie haar beklag komt doen en een aantal parochianen haar steunen, zint de pastoor op wraak. Het gezin leeft van de inkomsten die Henni noodgedwongen via smokkel binnenhaalt. Als de georganiseerde misdaad zich hiermee gaat bemoeien, schrikt de douane er niet voor terug om op hen te schieten. Haar ergste nachtmerrie wordt werkelijkheid als Henni’s zusje tijdens een smokkeltocht wordt neergeschoten. De pastoor ziet zijn kans schoon. Mede door zijn zwartmakerij van Henni wordt ze naar een tuchtschool gestuurd en haar broertjes Fried en Matthias in een katholiek kindertehuis geplaatst. Daar sterft Matthias aan longontsteking. Maar is dat de waarheid of spelen er andere zaken een rol.
Het blijft lang onduidelijk waarvoor Henni precies gearresteerd is en voor het gerecht gedaagd wordt. Door het verhaal vanuit meerdere perspectieven en heen en weer springend in de tijd te vertellen kom je de omstandigheden te weten die tot haar arrestatie hebben geleid. Het is een intriest verhaal, maar door de bijna zakelijke toon waarop de meest afschuwelijke gebeurtenissen de revue passeren, wordt het geen vol valse emoties gevuld tranendal. Door te kiezen voor deze onderkoelde schrijfstijl komt de ellende die Henni en in nog grotere mate haar broertjes overkomt, misschien nog wel veel harder binnen. Het is rauw, schrijnend en aangrijpend. Zonder onnodige opsmuk of drama, maar gewoon zoals het is.
Door een vader die geen knip voor zijn neus waard is en een haatdragende pastoor, wordt een gezin volkomen onnodig uit elkaar gerukt en worden levens verwoest. Het is hartverscheurend om te lezen hoe de broertjes het bij de nonnen te verduren hebben. Er zit geen greintje menselijkheid bij en de opvoedmethoden zijn ronduit sadistisch te noemen. Zowel lichamelijke als geestelijke mishandeling is aan de orde van de dag met soms de dood van een kind tot gevolg. Het is gewoon niet te bevatten dat je je macht over weerloze kinderen zo kunt misbruiken en ondertussen naar buiten toe een al goedheid uitstraalt en de waarheid verdraait terwijl de officiële instanties wegkijken. Kinderen die de moed hebben om hun mond open te doen, worden niet geloofd en voor ondankbare leugenaars weggezet. Als je je dan realiseert dat dit op ware feiten is gebaseerd, krijg je het er koud van en overvalt je een gevoel van boosheid dat dit heeft kunnen gebeuren.
En misschien is het meest schrijnend wel dat Henni, volkomen onterecht, een groot schuldgevoel ontwikkelt over alles wat haar broertjes is overkomen. Pas helemaal op het eind wordt duidelijk wat zij ervoor over heeft om haar overgebleven broer nu wel de bescherming te geven die zij hem jaren geleden niet heeft kunnen bieden.
Mechtild Borrmann heeft met Over de grens een snoeiharde aanklacht tegen door de nonnen geleide kindertehuizen geschreven, waarvoor pas sinds enkele jaren door de katholieke kerk mondjesmaat schuld wordt bekend. Ze heeft de kinderen die hier de dupe van zijn geworden een stem gegeven met een verhaal dat diepe indruk maakt en waarvan je even stil bent als je het boek na lezing dichtslaat.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Helma Koot
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
