Hét leven in kaart gebracht

Schrijven over het leven, relaties, (vluchtige) ontmoetingen, de natuur, het lichaam … Hoe doe je dat? Hoe vat je als auteur die complexe wirwar van gedachten, gesprekken en relaties die een mensenleven vullen in woorden? Hoe maak je een verhaal over hét leven dat slechts secondegewijs een vervolg kent en zich dus niet laat regisseren? Wel, zoals Marek Sindelka dat doet in Anna in Kaart gebracht, zo doe je dat. Wat een auteur, wat een talent!

In ogenschijnlijk losstaande verhalen, vertelt Sindelka over Anna, maar ook over haar eerste liefje: Milan, over haar latere, kortstondige, verkering met Matei, gedumpt en slinks aan Anna gekoppeld door Andrea. Over Anna’s jongere vriend Ondrej en haar vorige, oudere vriend, de Architect. Over haar ouders en grootouders. Over de ouders van Ondrej: Sylvie en Martin. Over de vrienden van Anna: Lenka en Petr, over de auteur zelf die trouwens ook een tijdje met Anna was, over zijn vrienden: de Makelaar en de Entertainer. Deze laatste bijt in Anna in Kaart gebracht trouwens de spits af in de bizarre proloog over stress en plankenkoorts. Hij hoorde trouwens ooit van zijn vriend, de schrijver, dat plankenkoorts de doodsangst is voor het verhaal van je eigen leven. Dat leven compileert Sindelka magistraal in Anna in Kaart gebracht.

Anna in Kaart gebracht bestaat dus uit tien losse verhaaltjes, op zichzelf staand, maar altijd wel ergens inhakend op een vorig verhaal of een dat verderop komt. Heel vaak gaan ze over stuklopende of foute relaties (het leven in kaart gebracht), maar ook over het lichaam en het kosmische. Ze verspringen in de tijd en van plaats en worden bovendien telkens verteld vanuit het standpunt van een ander personage dat op zijn of haar beurt weer iets over de andere personages vertelt. Vaak is zelfs niet meteen duidelijk wie aan het woord is en wat hun link is met de andere pesonages uit Anna in Kaart gebracht. Sindelka laat het aan de lezer over om er een weg in de vinden.

De auteur weet in elk verhaal te verrassen door net het onverwachte te laten gebeuren, door een verhaalelement uit een vorig hoofdstuk op te vissen, door gedachten weer te geven die niet mainstream zijn, of net heel erg herkenbaar en vaak zelfs confronterend (en rauw) … Kenmerkend is zijn obsessie voor fysiognomie en fysiologie. Ook het kosmische en de natuur eisen zijn aandacht op. In het verhaal Onroerend Goed zegt de auteur tegen Anna: “De hele wereld zit in je, de hele kosmos, in elke millimeter van je huid zit het oneindige.” Op die plaats in het boek een behoorlijk vrijblijvende uitspraak, maar in het laatste hoofdstuk, Kristalgroei, beschrijft Sindelka prachtig hoe een sneeuwkristal zich vormt rond een miniscuul stukje sterrenstof en zich na een kilometerslange afdaling in de mouw van Anna nestelt die het vervolgens opneemt en op haar tong laat smelten … De hele wereld zit in haar, de hele kosmos, in elke millimeter van haar huid zit het oneindige. Op dezelfde manier pikt Sindelka in elk hoofdstuk wel ergens een detail uit een vorig deeltje op om het vervolgens verder uit te werken.

Anna in kaart gebracht is de neerslag van wat elk van ons dagelijks probeert: zicht krijgen op jezelf, je lichaam, de ander, relaties, de natuur, de kosmos … Sindelka doet dit magistraal, met oog voor het mooie ervan, maar evengoed zwartgallig als het moet. Wie een strakke verhaallijn verwacht, laat dit boek best links liggen, maar weet tegelijk dat hij een leeservaring zonder weerga mist. Anna in Kaart gebracht is immers fascinerend, verrassend en slim gecomponeerd.

Sindelka (32!) schrijft vanuit de levenservaring van een hoogbejaarde. Hij weet moeiteloos de menselijke psyche te doorgronden én in enkele zinnen te vatten.
Zijn verhalen kabbelen in een no-nonsesestijl gezapig op je af. Stillistisch en sfeermatig benaderen ze nog meest de parlando-lyrics van het album Jesu van Sun Kil Moon.

De vertaling van Edgar de Bruin verdient alle lof. Verder ook een pluim voor Das Mag om met Marek Sindelka een flinke klepper in huis te hebben gehaald. Benieuwd naar meer van hem.