Geluk dat voorbij gaat
“Wij twee, in een smalle bruine boot, op het spiegelende water, dat nu eens zwart leek en dan weer blauw, uitgelicht door een stralende zon, toegeknikt door overhangende bomen, aangemoedigd door fluisterend gras en suizend riet, nagestaard door koeien en vissers, met het geblaat van schapen of de hoorn van een vrachtschip in onze oren, met de wind die in onze haren streek en onze longen met zuurstof vervulde.”
De lyrische novelle Over het water van journalist Hans Maarten van den Brink (1956) stamt uit 1998, heeft sindsdien lovende recensies gekregen in binnen- en buitenland en wordt regelmatig herdrukt, maar geniet weinig bekendheid. Hoe valt dat te verklaren?
Het is een dun boekje van 143 bladzijden, bestaande uit vier delen die weer onderverdeeld zijn in kortere fragmenten, gescheiden door een witregel. De ik-verteller, die later Anton blijkt te heten, blikt in de winter van 1944 terug op een gelukkige periode van zijn leven. Dat het oorlog is, kun je opmaken uit de overvliegende vliegtuigen, verduisterde ramen en de stille stad met lege etalages, doelloze tramrails en holle mensen:
“Aan de overkant van de rivier ligt de stad. Ik zie haar niet, maar het is of ik kan voelen hoe zij zwaar en angstig ademt. Als een groot dier dat te lang in winterslaap heeft gelegen en, stinkend, veel te mager, zich afvraagt of het ooit nog wakker wordt.”
Anton is afkomstig uit een teruggetrokken arbeidersgezin in de Edelstenenbuurt. Zijn vader werkte bij de tramremise en was voor Anton niet iemand om naar op te kijken. Van jongs af aan was hij al gefascineerd door de nabijgelegen rivier en het beeld van roeiers die in volmaakte harmonie over het water gleden. Dolgraag wilde hij daarbij horen! Het lukte hem om lid te worden van de roeivereniging, waar hij gekoppeld werd aan de rijkeluiszoon David en met hem zelfs geselecteerd werd door Schneiderhahn, de mysterieuze trainer die in een hotel woonde en soms op reis moest.
Anton is ernstig en onzeker, bang om te falen en verbeten in zijn ijver om te slagen. De trainingen zijn zwaar en in eerste instantie ervaart hij vooral onmacht, een gebrek aan beheersing over zijn lichaam en de boot. Geleidelijk aan ontwikkelt hij meer grip en lukt het hem om te genieten van de momenten dat alles samenvalt, maar hij blijft bang voor een verstoring van de balans. Die zomer van 1939 is hij vervuld van geluk wanneer alles goed gaat, maar eenzaam wanneer de vakantie de trainingen onderbreekt.
Van de aanstaande oorlog heeft de zeventienjarige Anton geen weet; er worden bij hem thuis geen kranten gelezen. Het enige wat zijn geluk tempert, is de gedachte dat hij het niet kan vasthouden, dat hij David zal verliezen wanneer deze gaat studeren. Hij, die opgevoed is met de gedachte dat hij niets voorstelt, leeft als in een droom. Dankzij zijn sterke ambitie, discipline en zware fysieke training verwerft hij beheersing over zijn lichaam, samenwerking met interessante mensen en zelfvertrouwen. Toch blijft hij – net als zijn trainer – een buitenstaander, die later weemoedig terugblikt op een voorbije tijd van vrede en geluk.
Deze novelle is een ode aan het water en de harmonische beweging. De Griekse god Apollo lijkt de muze te zijn geweest van deze verstilde, subtiele en beeldende stijl die tegelijkertijd ook eentonig aandoet. Er gebeurt namelijk weinig. De spanningen van de oorlog worden gesuggereerd. Het water is wel ijzig koud, deze winter.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
