Alles stort in
“Ze had het gevoel dat er iets onherstelbaars was gebeurd, dat deze nacht hen tot het einde toe vijandig gezind zou zijn en dat ergens een boze kracht had besloten zich op hen te wreken door hen te verpletteren, door de lava te rollen en hun leven voor altijd omver te gooien. Ze had zin om te schreeuwen: Ik heb niets gedaan, ik heb niets gedaan! Maar tegen wie? Tegen wat?”
Vol verwachting zit de twaalfjarige Johanna met haar hartsvriendinnetje in het circus, voor het eerst zonder ouderlijke begeleiding. In eerste instantie valt de voorstelling tegen, maar later wordt ze alsnog in vervoering gebracht door de meeslepende klanken van een Weense wals. Ze waant zich in een paleiszaal met kroonluchters, waar een officier haar ten dans vraagt. Dan wordt de magie wreed verstoord door geloei van het luchtalarm. Vanaf dat moment kantelt alles: “alsof ze opgesloten zit in een wonderlijke voorstelling, waarvan het programma niet vaststaat en waarbij ze geen idee heeft hoelang het gaat duren en wat er zal gebeuren”.
Na het bombardement neemt ze Hella vastberaden mee naar buiten; snel naar huis, maar de stad staat in brand: gebouwen storten in, hete windvlagen en een regen van as belemmeren de doorgang. Vlak nadat Hella haar heeft omhelsd en heeft verteld hoeveel ze van haar houdt, volgt ze een knappe jongeman en verdwijnt.
Johanna weet te ontkomen aan de gevaren die haar omringen en wordt opgevangen door een koordirigent, die haar het adres geeft van zijn huis buiten de stad, maar Johanna wil naar huis. Eenmaal daar aangekomen blijkt dit niet de geborgenheid te bieden waarnaar ze verlangt. Haar moeder is in shock. Weer neemt ze het heft in handen en voert haar moeder mee de stad uit. Eenmaal aangekomen op de schuilplaats leeft ze een beetje op. Er komt een gewonde jongen die ze herkent van een plaatje uit een boek en die later met haar wil trouwen, maar hij moet naar een ziekenhuis en haar moeder is daar niet veilig. Weer moet Johanna op weg, deze keer naar Praag, waar haar moeder opgenomen wordt en zij bij een oude vriend van haar vader kan logeren. Er ontstaat een hechte band tussen het kind en de oude man, die haar de mooie plekken van de stad laat zien, maar ook hier schuilt gevaar.
Vertrokken is een dramatische roman vol duistere situaties, afgewisseld met lichtpuntjes. De gruwelen van de oorlog zijn mooi verweven met motieven uit sprookjes. Meerdere malen verdwijnen de mensen van wie Johanna houdt uit haar leven, maar komen er nieuwe mensen die haar helpen. Meestal verplaats je je als lezer in Johanna en leef je met haar mee; word je net als zij heen en weer geslingerd tussen verwachting en teleurstelling, liefde en verdriet, hoop en wanhoop. Af en toe lees je ook de gedachten van andere personages, die meer weten dan zij, en pik je vooruitwijzingen op van naderend onheil, waar het meisje zich niet van bewust is. De roman bevat beeldende beschrijvingen en laat vragen open, waardoor je verder wil lezen: zal Johanna definitief ontkomen, zal haar moeder beter worden en zal ze haar vriendje terugzien?
Eerder heeft Harry Mulisch in ons taalgebied geschreven over het bombardement op Dresden (Het stenen bruidsbed) en Duitsers in de Tweede wereldoorlog (Siegfried). Henri Coulonges (1936), het pseudoniem van journalist Marc-Antoine de Dampierre, beschrijft indringend hoe onschuldige Duitsers hebben moeten lijden onder het bombardement door de geallieerden, onder oprukkende Russische ruiters en wraakzuchtige Tsjechen. Het zet je aan het denken over het lot van al die andere vluchtelingen, die heden ten dage vanuit Afrika en het Midden - Oosten nu Europa binnenstromen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge Deutekom
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
