Liefde en rouw, indrukwekkende Antigone in Karachi

Kamila Shamsie groeide op in Karachi en woont tegenwoordig in Londen. In haar romans slaagt zij er altijd in verschillende levensvisies met elkaar in aanraking - of in botsing - te brengen. Ook in Home Fire, haar zevende roman, is dit een belangrijk thema.

Home Fire vertelt het verhaal van de Pakistaans-Britse moslima Isma en haar jongere zus en broer, de tweeling Aneeka en Parvaiz. Hun vader had het gezin in Londen al vroeg verlaten om als jihadist te gaan vechten in onder andere Kasjmir, Tsjetsjenië en Kosovo en kwam uiteindelijk om het leven als gevangene onderweg naar Guantánamo. Na het overlijden van hun moeder was de zorgzame en traditionele Isma met haar studie gestopt om voor Aneeka en Parvaiz te zorgen tot ze volwassen waren.

Inmiddels is het zover. Isma en Aneeka houden geheim dat Parvaiz geradicaliseerd is en naar Raqqa is vertrokken om als cameraman voor IS te gaan werken. Ze schamen zich en hopen dat hij tot inkeer zal komen en nog kan terugkeren. Aneeka studeert en slaagt erin een modern en vrij leventje te leiden buiten het zicht van haar traditionele familie en buurtgenoten. Isma vertrekt naar de VS om haar studie voort te zetten. Daar ontmoet ze Eamonn. Hij is de freewheelende zoon van de ambitieuze minister van Binnenlandse Zaken die afstand heeft genomen van zijn moslim-achterban om deze positie te bereiken. Als Eamonn teruggaat naar Londen wordt hij innig verliefd op Aneeka en ze krijgen een relatie. Onduidelijk is of Aneeka’s gevoelens voor Eamonn oprecht zijn, of dat ze hoopt via hem toegang te krijgen tot zijn vader, die kan beslissen over het lot van haar broer.

Terwijl het verhaal zich begint te ontrollen wordt uit allerlei kleine voorbeelden duidelijk hoe het voor alle betrokkenen behoedzaam manoeuvreren is om trouw te blijven aan de eigen opvattingen. Dat begint al op bladzij één van het verhaal, als Isma voor haar vertrek naar de Verenigde Staten zo lang en indringend ondervraagd wordt dat ze haar vlucht mist. Vervolgens wordt ze door de medewerkster van de klantendienst, ook moslima, alsnog zonder extra kosten op de volgende vlucht gezet.

De kracht van Shamsie is dat zij meteen vanaf het begin zo doeltreffend een complexe situatie vanuit verschillende perspectieven weet neer te zetten, dat je met alle personages, tot aan de geradicaliseerde Parvaiz en de spijkerharde minister toe, zonder enige moeite kunt meeleven. Daar is veel vakmanschap, veel creativiteit, veel achtergrondkennis maar ook heel veel moed voor nodig. Deze roman laat heel duidelijk zien wat goede literatuur vermag: je verplaatsen in het standpunt en de ervaringen van de ander. Niet om ze goed te keuren, wel om ze beter te begrijpen. Geleidelijk stijgt de spanning tot ondraaglijke hoogte. De slotscènes zijn werkelijk adembenemend en diep ontroerend.

Thema’s in deze indrukwekkende roman zijn religie, politiek, familie, loyaliteit, macht, man-vrouw-verhoudingen,  liefde en rouw. De actualiteit speelt een enorm grote rol. Tegelijkertijd is de thematiek van alle tijden.

Home Fire is een razendknappe bewerking van Antigone, het oude Griekse drama van Sophocles. Het verhaal is uitstekend te lezen zonder enige achtergrondkennis hierover. Des te treffender is het om je na het lezen alsnog te verdiepen in het oorspronkelijke verhaal. Je ziet vol verwondering de overeenkomsten. De terechte winnaar van de Women’s Prize for Literature 2018.