De kunst van het weglaten
“Het verhaal van de liefde tussen Truus Schröder en Gerrit Rietveld, en het huis dat zij bouwden,” staat op het omslag van I love you, Rietveld door Jessica van Geel. Van Geel, cultuurhistoricus en journalist bij NRC, beschrijft de geschiedenis van Truus Schröder-Schräder en Gerrit Rietveld en van hun samenwerking tegen de achtergrond van de culturele ontwikkelingen in hun tijd en hun stad Utrecht. Ze doet dat in een vlotte, toegankelijke maar soms wat nonchalante stijl. In een groot aantal korte hoofdstukken presenteert ze de resultaten van haar research.
Truus Schräder, geboren in 1889, kwam uit een welgesteld katholiek zakenmilieu. Ze had kunstgeschiedenis willen studeren of binnenhuisarchitectuur. Ze las veel, was gevoelig en op zoek naar vrijheid en richting. Ze trouwde in 1911 met Frits Schröder, een elf jaar oudere advocaat. Frits bleek veel traditioneler dan Truus gedacht had. Ze kregen al snel twee kinderen. Er waren conflicten, met name over opvoeding en schoolkeuze voor de kinderen, maar er was geen openlijke breuk.
In 1911 vond de eerste ontmoeting plaats tussen Schröder en Rietveld. In de daaropvolgende jaren ging Truus Gerrit vaker inschakelen voor meubelen en reparaties, en ze zouden steeds vaker ook gesprekken hebben over architectuur en kunst en wat hen verder bezighield. Hoe en wanneer hun liefdesrelatie zich ontwikkelde blijft onduidelijk.
Gerrit Rietveld was in 1911 ook pasgetrouwd, met de vijf jaar oudere verpleegster Vrouwgien. Hij was afkomstig uit een gereformeerd arbeidersgezin en moest al jong meehelpen in de meubelmakerij van zijn vader. Zijn hart lag bij het ontwerpen en tekenen, waarvoor hij in de avonduren lessen volgde. Zo kwam hij in aanraking met de nieuwere stroming in kunst en architectuur, zoals het werk van Jan Toorop en Berlage. Hij probeerde enige tijd van de schilderkunst te leven, maar moest toch weer als meubelmaker aan de slag om zijn jonge gezin te kunnen onderhouden.
In 1918 braken zowel Truus als Gerrit met hun kerk. Ook in 1918 kregen beiden hun derde kind. Van Geel wekt de suggestie dat Truus’ derde kind van Rietveld was. Ze werden beiden lid van een kunstvereniging, waar ze nieuwe mensen met nieuwe ideeën ontmoetten. Gerrit vond aansluiting bij kunstenaarsbeweging De Stijl. Hij experimenteerde met moderne stoelen en ging in opdracht interieurs en meubelen ontwerpen en maken. Hij ontwierp een kamer voor Truus in haar verder neo-klassiek ingerichte huis: hun eerste gezamenlijke project, waarin strakke lijnen en de kleur grijs overheersten.
Toen in 1923 haar man overleed, kon Truus eindelijk met haar kinderen gaan wonen en leven zoals ze dat zelf wilde. Samen met Gerrit werkte ze haar wensen uit: wonen op de eerste verdieping, veel licht, horizontale lijnen, soberheid, flexibiliteit. Zo ontwierp Rietveld zijn eerste huis: een opvallende en vernieuwende buitenkant met verspringende vlakken in wit, zwart en grijs, rood, geel en blauw, met een plat dak en veel balkons. Het duurde lang voor hij erkenning kreeg als architect maar uiteindelijk werd hij wereldberoemd. Het huis is UNESCO Werelderfgoed en van binnen te bezichtigen. Rietveld vestigde op de benedenverdieping samen met Truus hun architectenbureau. Overdag was hij daar; ’s avonds keerde hij terug naar zijn vrouw en inmiddels zes kinderen. Op zijn manier bleef hij trouw aan zijn gezin. Nadat zijn vrouw overleed, trok hij bij Truus in. Truus is tot aan haar dood in 1985 in het huis blijven wonen.
In de presentatie van het boek wordt de nadruk gelegd op de liefde tussen Rietveld en Schröder, hoewel hierover weinig feitelijke informatie beschikbaar is. Schröder heeft bewust veel persoonlijk materiaal vernietigd; zij wilde de ideeën en het werk van Rietveld bewaren en haar eigen rol in de samenwerking erkend zien, maar niet haar persoonlijk leven prijsgeven. Opmerkelijk is dat dochter Han, geboren in 1918, geschokt was toen Schröder in een interview in 1974 vertelde dat er rond de bouw van het huis een verstandhouding was ontstaan waaruit een liefdesrelatie groeide die hun hele leven zou duren. Van Geel over Han: “… ze had nooit gevraagd naar haar afkomst of hoelang de verhouding tussen haar moeder en Gerrit al speelde.”
In haar nawoord geeft Van Geel aan dat haar opvatting over de reconstructie van een levensgeschiedenis inhoudt dat je de leemtes moet koesteren die er zijn, en ze niet moet invullen. Van Geel is echter weinig selectief in het weglaten van wat ze wel weet: zo gaat ze uitvoerig in op de lotgevallen van de kinderen Schröder en Rietveld tijdens de oorlog. Het boek is daarmee wat onevenwichtig geworden. Als bespreking van een belangrijke periode in de Nederlandse architectuur en design in samenhang met cultureel-maatschappelijke ontwikkelingen is het geslaagd.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Inge
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
