Is alles in balans?
Op de cover van De Aanloopman, de tweede roman van Martine de Jong (1975), lijkt alles perfect in balans: een cirkel waarop op de middellijn een gestileerd huisje staat, heel alleen, ongerept. Om het huisje staat een halve beschermde cirkel en er onder de dreiging van de ‘ondergrondse’ wereld. Er is een boven- en een ondergrondse verhaallijn die uiteindelijk elkaar ontmoeten. Er gebeurt iets waardoor het evenwicht verstoord wordt. Het leidt tot een kettingreactie.
Johanna Schoonbrood, de ik-verteller in het boek, is twintig jaar weduwe en woont geïsoleerd op het Groningse platteland, boven op de gasbel van Slochteren. “Zelfs bij preventieve ruimingen van de vogelgriep hebben ze haar links laten liggen.” Ze mist haar plotseling overleden man erg. Ze heeft geen werk, geen relatie en het contact met haar twee in Amsterdam wonende dochters is minimaal. Lisanne, de jongste is getrouwd met haar oud-docent, Mischa, een professor die negenendertig jaar ouder is. Dat steekt Johanna. Johanna accepteert het leven zoals het is. Rust, leegte.
“Met licht ging ik slapen en met licht werd ik dan wakker, alsof de nacht zich verstopte in zichzelf. (…) Het was maart, het was koud en mijn adem veranderde in wolkjes”
Dan komt Kasper de Vries aanlopen, de aanloopman. Hij is op zoek naar werk en een plek om te wonen. Johanna laat hem binnen. Kasper repareert alles wat kapot is, weet zich een centrale plek in het leven van Johanna te verwerven en langzamerhand krijgen ze een relatie. Johanna krijgt weer perspectief, verandert, is verliefd. Zij laat alles over zich heenkomen en is gelukkig met Kasper, hoewel het tweetal elkaar eigenlijk niet echt goed kent. De liefde lijkt wederzijds. Er gebeuren bijzondere dingen rondom het huis. De aarde beeft soms. Er blijken ontzettend veel mieren te zijn, die een gigantisch nest hebben gebouwd en ook andere dieren zijn buitenproportioneel groot. De lezer wordt meegetrokken in een apocalyptisch scenario, waarbij de gevolgen van de aardgaswinning zich manifesteren. Hoe veilig is dan de grond waar je zo zorgeloos op woont? Is alles nog in balans?
“Er was niets angstiger dan het niet kunnen vertrouwen op de grond waarop je leefde.”
Martine de Jong weet de figuren – er is met alle personages iets aan de hand – reliëf te geven door gedoseerd informatie, vaak via flashbacks, over hen aan te reiken. Je zou De Aanloopman een tragisch-komische liefdesroman kunnen noemen. Liefde is het centrale thema. Toch is ieder personage op zijn manier eenzaam, maar niet alleen, leeft zijn eigen leven. De liefde blijkt steeds te overwinnen, ervoor te zorgen dat er samenhang is. De aardbevingen in Groningen zijn ook een metafoor voor wat zich in het leven van Johanna voltrekt: het leven dat door haar nieuwe liefde op zijn kop komt te staan, de toenadering tot haar kinderen. Haar leven verandert totaal. Overwint de liefde/het evenwicht uiteindelijk?
De auteur heeft een lichte manier van schrijven, schrijft heerlijke dialogen, weet met kleine cliffhangers en flashforwards de spanning goed vast te houden en de lezer aan het denken zetten. Zo opent Koningin Beatrix een tentoonstelling over de gasbel in Slochteren en vraagt ze Johanna of zij het ook zo afschuwelijk vindt om te wonen op de gasbel: “Mijn warme medeleven.” De spanning wordt steeds afgewisseld met humor. Zo loopt een verliefde Johanna met ingehouden buik langs de schuur waar Kasper in woont. Kasper slaapt onder een dekbed met een Minnie Mouseovertrek!
Het boek roept vragen op over de gevolgen van het menselijk handelen, over wat we mogen weten en wat niet. Het gaat over waarheid en fictie. Is iedereen wie hij ook werkelijk is en wat is er toch met Kasper aan de hand? Wat is het grote geheim? Is uiteindelijk de balans verstoord? Zet de Groninger Apocalyps door en slokt de aarde alles op? Vragen die de lezer zich constant stelt. Wat gebeurt er met dat huisje op de cover? Huiver mee richting de ontknoping.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
