Hoe een dagboek zo zwaar als een mensenleven kan zijn
Vertel het iemand is vooral een roman die gaat over identiteit. De auteur gebruikt de raamvertelling als vorm. Het verhaal start vanuit het vertelperspectief van de vader. We volgen de ontwikkeling van het hoofdpersonage Amazigh, een van de soldaten die vocht aan het front in de loopgraven. Hij vertelt het leven aan zijn vader aan de vooravond van zijn executie.
Het leven op het platteland in Marokko komt heel uitgebreid aan bod, maar ook de opmaat tot deelname van Marokkaanse soldaten aan de Grote Oorlog. Het is geen roman die de Grote Oorlog als hoofdonderwerp heeft.
Hoofdpersonage is Amazigh, een jongen met gemengd bloed. Hij is zoon van een Marokkaanse vrouw die zwanger is geraakt van een Franse tekenaar die met haar een one-night stand had en uit beeld verdwijnt. Dat is een schande op het Marokkaanse platteland en moeder vlucht uit het dorp om elders te bevallen van een tweeling, een jongen en een meisje. Ze neemt de jongen, Amazigh, mee en laat het zieke meisje achter. Ze ploetert zich door het leven. Ze vertelt haar zoon niets over zijn afkomst.
Amazigh wil zijn vader vinden, God zien en de vijand, de Duitsers, bestrijden. Als 12-jarige raakt hij in de ban van een sjiek, volgt diens broederschap , bestudeert de Koran en leert leze en schrijven. Geronseld door de sultan komt hij uiteindelijk in het leger terecht en wordt in Fès ondergebracht. Het leven in deze stad is totaal anders dan op het platteland. Moderner. Daar komt hij per toeval zijn vader tegen. Tot een diepgaand contact en een hereniging komt het niet. In een ander dorp ontmoet hij zijn zus die door een oud-tante is opgevoed. Daar komt hij achter het echte verhaal van zijn moeder. Broer en zus voelen zich in de steek gelaten, ontworteld. Amazigh is zo teleurgesteld in zijn vader dat hij hem aanvalt en gevangen gezet wordt. Hij kan vrij komen als hij een jaar lang voor de Fransen tegen de Duitsers gaat vechten.
Hij komt uiteindelijk aan het front in Frankrijk terecht en besluit in een schrift zijn dagboek bij te houden. Hij komt terecht in een oorlog 'waarin een oorlog geen oorlog leek en een overwinning er geen was.' Maar woorden kunnen ook anders uitgelegd worden en dat heeft gevolgen voor hem. Er wordt niet naar hem geluisterd. Hij is immers ook een zoon van barbaren, heeft het bloed van mohammedanen in de aderen. Je bent dus verplicht te vechten, maar je moet vooral zwijgen. Hoezo vrijheid, gelijkheid, broederschap? “We waren niet gelijk en niet vrij en onze broederschap beperkte zich tot de mannen met wie we de huidskleur gemeen hadden.”
"Alsof de taal haar eigen waarheid had gebaard, los van wat ik ermee wilde zeggen."
Hij wordt aangeklaagd voor hoogverraad. Hij wil aan zijn vader vertellen wat hem overkomen is. Die wordt bij hem gebracht en krijgt het schrift mee met de boodschap: Vertel het iemand.
Thema's in de roman zijn ontworteling, maar ook racisme, discriminatie (de manier waarop Fransen met de soldaten omgaan), de arrogantie van de kolonisten, zoeken naar identiteit. Lamrabet is een verteller en laat dat vooral zien in de - wellicht te uitvoerige - beschrijving van het leven van het Marokkaanse platteland. Maar ook het moderner leven in de stad komt aan de orde. De woningen in Fès, hoe mensen met elkaar omgaan. De verwondering over het elektrisch licht en het fototoestel ("een doos op stelten waarmee het licht zelf vastgegrepen wordt"). Lamrabet weet sterke beelden neer te zetten.
Marokko is een kolonie van Frankrijk en Frankrijk heeft 'heel veel goeds naar het land gebracht.' Daar vraagt men wel iets voor terug: manschappen leveren voor de strijd tegen de Duitsers. Een conflict waar Marokkanen eigenlijk part noch deel aan hadden. De euforie van het snel winnen van de oorlog, verbleken bij de gruwelen die zich op het slagveld afspelen. "Het schieten en vechten is niet het probleem. Het probleem zijn de armen en rompen die we daarna moeten verzamelen van het slagveld om ze in een put te gooien en daarna gewoon verder te gaan alsof er niets aan de hand is." Amazigh wil van alles in het leven, maar is in verwarring door alles wat om hem heen gebeurt. Hij schrijft wat hij meegemaakt heeft van zich af, wil het aan iemand vertellen.
Toch blijven de personages, met uitzondering van Azamzigh, wat oppervlakkig. Het plot is al aan het begin duidelijk, maar toch weet de auteur te boeien door het sociale aspect dat een rol speelde in WO I en weet ze de thema’s in haar verhaal geloofwaardig neer te zetten. Er wordt echter weinig aan de verbeelding van de lezer overgelaten. Alles wordt keurig uitgelegd. Daardoor ontbreekt de verrassing. De roman geeft wel een beeld van de rol van de Marokkanen in de Grote Oorlog.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stoel
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
