Een overtuigende en intieme kroniek

“Zolang er leven is, is er hoop” zegt Cicero in Dictator, het derde deel uit de zogenaamde Cicero-trilogie van Robert Harris, waarvan deel 1 (Imperium) in 2006 en deel 2 (Lustrum) in 2009 verschenen. En hoop is het enige wat de begaafde redenaar en briljante advocaat Marcus Tullius Cicero nog heeft. Na een aantal keren door de tribuun Clodius valselijk te zijn beschuldigd van verraad, vertrekt Cicero uit Rome en gaat in ballingschap. Zijn verzet tegen het triumviraat van Julius Ceasar, Pompeius de Grote en Marcus Crassus is hem bijna fataal geworden. Op zijn reis wordt hij vergezeld door zijn trouwe secretaris, de slaaf Tiro. Zijn vrouw en kinderen blijven in Rome achter en zijn bezittingen worden verbeurd verklaard en in brand gestoken.
Toch blijft Cicero hoop houden en hij wordt uiteindelijk beloond. Hij herwint het vertrouwen van Julius Ceasar, die op veldtocht in Gallië is en de oversteek naar Brittanie wil maken, en bij terugkeer in Rome wordt hij als een held binnengehaald. De situatie is echter grimmig en gevaarlijk. Clodius en zijn moordlustige bende geven zich niet zo gemakkelijk gewonnen en zinnen op wraak terwijl Pompeius een dubbele agenda heeft. De Romeinse Republiek kraakt in haar voegen.

Hoewel Dictator  het laatste deel van een trilogie is, is het niet noodzakelijk de eerste twee delen eerst te lezen. Robert Harris verwijst kort en bondig en alleen indien nodig naar eerdere gebeurtenissen. Hoewel  Cicero het hoofdpersonage is, is er een belangrijke rol weggelegd voor diens secretaris, de slaaf Tiro. Hij is de verteller van het verhaal en geeft soms eigen interpretaties aan zaken die zich in het leven van zijn meester en in Rome afspelen.

Robert Harris staat erom bekend dat hij uitgebreid en gedegen onderzoek doet naar de onderwerpen waarover hij schrijft. Hoewel aan Tiro’s verhaal echte gebeurtenissen ten grondslag liggen is er ook wel wat fictie toegevoegd maar dat laatste neemt niet weg dat Dictator  overtuigt als een nauwgezet verslag van twee tot de verbeelding sprekende gebeurtenissen uit de Romeinse tijd, te weten de ondergang van de Republiek en de moord op Julius Ceasar.

Robert Harris heeft een heldere en beknopte schrijfstijl die veel overeenkomsten vertoont met de wat verheven stijl die bekend is uit geschreven bronnen uit Cicero’s tijd. Het is mooi als je ervan houdt en het kan wat irriteren als dat niet het geval is. De personages zijn scherp en helder getekend en overtuigen. Cicero is niet alleen de briljante politicus en redenaar maar ook een man die te lijden heeft onder problemen in zijn gezin en Tiro is de trouwe slaaf die indien hij eenmaal de vrijheid heeft gekregen worstelt met zijn loyaliteit voor Cicero. De maatschappij die overloopt van scrupules, persoonlijke ambities, verraad, geweld en corruptie wordt indringend beschreven.

Dictator  is een overtuigende en intieme kroniek over het leven van een rechtschapen man en een diepgaande en indringende schets van de laatste jaren van de Romeinse Republiek.