Een charmant boek en een lovable hero
Soms lijkt het alsof er alleen nog maar postapocalyptische romans geschreven worden, zeker binnen het young adult genre. Dat zal zeker te danken zijn (of te wijten, het is maar wie je erover spreekt) aan het succes van De Hongerspelen van Suzanne Collins (2008), een boek dat erin slaagde de grimmige symboliek van Orwells 1984 te vertalen naar een veel toegankelijker verhaal voor een groot publiek.
Een postapocalyptische roman vindt gemeenlijk plaats nadat een grote ramp de wereld zoals wij die kennen heeft vernietigd. Dat kan een oorlog zijn, of een virus, of gewoon een ongenoemd excuus om een nieuwe samenleving te creëren op een toekomstige aarde. Ook Z van Zachariah, dat binnenkort gaat verschijnen bij de nieuwe uitgeverij Aerial Company, kan in deze categorie geschaard worden.
Het boek begint vlak na een allesvernietigende nucleaire oorlog. Ann Burden, een meisje van 16, blijft alleen achter op de boerderij van haar familie en denkt dat ze de enige overlevende op de hele wereld is. Totdat ze een man in de verte ziet die steeds dichterbij komt. Eerst verstopt ze zich omdat ze bang is, totdat hij op een dag haar huis binnenkomt. Ze trekt de stoute schoenen aan en benadert hem. De man heet John R. Loomis en werkte in een ondergronds laboratorium, waardoor hij de aanval heeft overleefd. Hij draagt een beschermend pak – het pak waar hij en zijn collega’s aan werkten. Dan wordt hij ziek en moet Ann hem verzorgen. Hij vertelt zorgwekkende dingen in zijn ijldromen en als Ann ook nog eens kogelgaten in het pak ontdekt, wordt ze bang van hem.
Het boek speelt zich in zijn geheel af op de boerderij en laat zien hoe Ann dag na dag moet werken voor haar levensonderhoud en richt zich daarna op de interactie tussen John en haar – en wat er verder gebeurt, wat ik hier in het midden zal laten.
Het resultaat is een bijna verstild te noemen boek, dat zonder noemenswaardige haast de spanning opbouwt tussen twee personages die denken dat ze de enige personen op aarde zijn die nog in leven zijn. In die zin is Z van Zachariah geen slecht boek. Het is vaardig geschreven en Ann en John zijn overtuigende personages. Maar voor moderne lezers gebeurt er wel heel weinig en daarmee doel ik niet op allerhande vuurwerk en special effects – want dat er niet veel nodig is om een indringend beeld te schetsen van een postapocalyptische wereld laat McCarthy’s The Road wel zien. Maar in Z van Zachariah blijft de rampspoed en ellende die McCarty zo effectief schetst zorgvuldig buiten beeld en wordt het verhaal in een bijna idyllisch landschap geplaatst waar geen werkelijk gebrek is.
Ook de relatie tussen de personages blijft uiteindelijk aan de oppervlakte en als O’Brien uiteindelijk een poging waagt de donkerder kanten van de menselijke natuur te verkennen, durft hij niet door te zetten. Het gaat dus eigenlijk niet echt ergens over in dit boek, er wordt niets op het spel gezet. Zelfs De Hongerspelen, geen voorbeeld van grote literaire diepgang, bood met de strijd van het individu tegen de wreedheid en dehumanisering van de totalitaire staat naast het avontuur van het verhaal zelf nog een zekere verdieping.
Maar laten we niet vergeten dat Z for Zachariah al in 1974 verscheen, in een turbulente tijd. In 1973 eindigde de Vietnamoorlog, maar er waren overal op de wereld nog oorlogen gaande of staan op het punt van uitbreken, zoals de Yom Kippur oorlog. De Koude Oorlog was nog niet voorbij, dus de nucleaire dreiging was nog zeer reëel.
Het post-apocalyptische genre groeide sterk vanaf de jaren zestig, vooral in de sciencefiction. Op een aantal uitzonderingen na was het nog geen thema dat in de mainstream literatuur voorkwam (Planet of the Apes, de film, was de uitzondering die de regel bevestigt). Ook de jeugdliteratuur – specifiek die voor 12-18 jarigen – was nog niet ontwikkeld. In die zin was O’Brien met Z van Zachariah een pionier die thema’s als de nucleaire oorlog toegankelijk probeerde te maken voor niet-volwassenen in een tijd waar dit zeker relevant was. Daarin is hij geslaagd, maar daarmee is het boek ook meteen gedateerd.
Z voor Zachariah is een charmant boek en Ann een lovable hero. O’Brien is een te goed schrijver om slecht werk af te leveren. Maar uiteindelijk heeft het boek voor mij te weinig vaart en niet genoeg relevantie om het boeiend te maken. Voor de doelgroep is er momenteel zo veel op de markt dat beter gericht is op de smaak van nu dat dit boek in vergelijking een beetje wegvalt. Dat is jammer, aan de ene kant.
Aan de andere kant… De jacht op de vergeten klassiekers die sinds het verschijnen van Stoner door de Nederlandse letteren is gegaan heeft ons veel juweeltjes opgeleverd die de tand des tijds hebben doorstaan. Maar sommige klassiekers kunnen wat mij betreft beter blijven waar ze waren: op de plank tussen die andere klassiekers, een boek dat je af en toe uit de kast haalt om het af te stoffen en met enige vertedering de titel te lezen, maar om het dan weer terug te zetten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van jurgen
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
