Interessante thema’s, rommelig verhaal

De jonge wetenschappers Virginia, Conrad en Redbod zijn uitverkoren voor een onderzoeksmissie naar Terra 7, een planeet die ooit gekoloniseerd werd vanuit het ideaal van een geweldloze samenleving. Dat Terra 7 bepaald geen paradijs is blijkt als ze worden neergeschoten. Samen met de Terrazone Zania en haar gevangene, de Beryl Dion, gaan ze op zoek naar alle onderdelen van hun schip om te voorkomen dat hun aanvallers deze in handen krijgen. De onderzoekers merken al snel dat het onmogelijk is zich te houden aan de regel dat ze niet in mogen grijpen. Om hun eigen leven en de onderdrukte volken op de planeet te redden moeten ze wel een kant kiezen.

‘Het groene kristal’ is het debuut van Esther Wagenaar. In het eerste deel van haar trilogie ‘Terra 7’ schetst ze hoe het leven op de planeet eruitziet.
Het begin van het boek is niet erg sterk. De onnodige proloog is vooral een excuus voor een enorme infodump. Ook in de eerste hoofdstukken smokkelt Wagenaar informatie over de wereld binnen die op dat moment te langdradig of irrelevant is. Daarnaast bedient ze zich van dialogen waarin de personages elkaar dingen vertellen die ze al weten. Het komt allemaal nogal amateuristisch over. Wagenaar moet er duidelijk in komen.

Het grootste probleem van het boek is dat het lang duurt voor duidelijk wordt waar het eigenlijk over gaat. Het is niet het verhaal dat je op basis van de achterflaptekst verwacht te gaan lezen. Je weet niet waar het heen gaat. Niet alles gaat volgens plan en dat is fijn, maar daardoor wordt nog duidelijker dat Wagenaar nogal van de hak op de tak springt. Er is geen duidelijke lijn.
Alles gaat erg snel. Het voelt gehaast. Er gebeurt veel, maar er wordt vaak snel aan voorbijgegaan. Wagenaar laat te veel kansen liggen door belangrijke gebeurtenissen niet of heel kort uit te werken. Voor belangrijke ontwikkelingen had meer tijd genomen mogen worden. Personages zijn nu vrijwel meteen stapelverliefd op elkaar en aan een aanval wordt hooguit een hoofdstuk besteed. Tegelijkertijd is er onnodig veel aandacht voor de totaal niet ter zake doende erotiek.

De groep onderzoekers splitst al snel op en dan volgen we enkel nog Virginia. Conrad en Redbod lijken er niet meer toe te doen terwijl hun situatie nogal hachelijk is. Ze verdwijnen bijna volledig uit beeld. Een vervelend gevolg van de keuze om de avonturen van de verschillende personages over drie boeken te verdelen. We moeten op deel twee wachten om te weten hoe het hen vergaat.
Virginia trekt samen met Zania en Dion naar het oerwoud van zijn volk. Het doel van hun reis en haar keuze om mee te gaan zijn niet geheel duidelijk. Het oorspronkelijke doel is eerder een voorwendsel om de personages daar te krijgen zodat er een strijd gevoerd kan worden voor de macht over de Beryls. Het levert een vreemd conflict op dat lang uitgesponnen wordt en dat niet urgent voelt.

De verschillende volken zijn interessant en er is veel diversiteit. De bewoners van Terra 7 handelen vanuit op basis van wat ze weten en doen wat in hun eigen belang is. Hierdoor vervullen ze een duidelijke rol in het verhaal. De keuze om Virginia, Conrad en Redbod naar Terra 7 te sturen is echter vreemd. In de proloog wordt uitgelegd dat de missie een kans is voor jonge onderzoekers om ervaring op te doen, maar de missie is zo belangrijk dat het meer voor de hand zou liggen om voor ervaren onderzoekers te kiezen. Dat Virginia als arts meegestuurd wordt is helemaal belachelijk aangezien ingrijpen verboden is.
Perspectieven wisselen elkaar vaak en snel af. Er zijn veel focalisators en het is niet altijd duidelijk met wie me meekijken. Dit is ontzettend verwarrend. Dat probleem wordt nog versterkt door het gebrek aan eigen stem van de personages. Zelfs een blind personage komt niet over als een blind personage; er wordt relatief makkelijk over dit “probleem” heen gestapt en Wagenaar lijkt soms zelfs te denken dat hij gewoon kan zien. Zijn krachten maken het bovendien wel erg makkelijk om uitzichtloze situaties in zijn voordeel te laten omslaan. Het heeft soms wel iets weg van een deux ex machina.
Het verleden van de personages is pas relevant als dit nodig is voor het verhaal. Daarvoor lijkt het niet te bestaan. Hierdoor kan het voorkomen dat een onthulling erg in strijd is met het beeld dat eerder van personages neergezet is. Dat maakt hen niet erg consistent en vooral de slechteriken zijn hierdoor erg plat.

De thema’s die (zijdelings) aangesneden worden zijn ontzettend interessant: de gevolgen van kolonisatie, genetische manipulatie en onderdrukking en de vraag of je als buitenstander eigenlijk wel mag of zelfs moet ingrijpen in een conflict van andere volken. Het probleem is dat het er te veel zijn. Er is zo veel waar Wagenaar iets over wil zeggen dat ze vergeet de thema’s daadwerkelijk uit te werken en haar punt te maken. Daarnaast is alles net iets te eenzijdig. De personages ontdekken weliswaar dat twee van de stammen goede redenen hebben om te handelen zoals ze handelen, maar de mysterieuze Afranen worden door iedereen weggezet als een kwaadaardig volk en krijgen geen stem.

Al met al is het verhaal interessant, maar is de opbouw en stijl een beetje chaotisch en voelt het nog iets te veel als het boek van een beginnend auteur dat nog wat redactierondes had kunnen gebruiken. De hoofdstukindeling is chaotisch, de dialoog- en alineaopbouw is vaak net niet logisch en de zinnen zijn soms rommelig. Ook inhoudelijk zijn er veel vreemde dingen. Voor onderzoekers die op een vreemde planeet terechtkomen is het natuurlijk onmogelijk om zich te houden aan de regel dat ze niet mogen ingrijpen en Virginia breekt deze dan ook meteen. Even later is ze dat alweer compleet vergeten en stelt ze zich in een ruzie met haar metgezellen op als het braafste meisje van de klas dat zich als enige aan deze regel wil houden. Ook is het nogal vreemd dat alle volkeren op aarde en op Terra 7 nog steeds precies dezelfde taal spreken (welke taal eigenlijk?) terwijl er honderden jaren verstreken zijn waarin ze geen contact hebben gehad, dat de bewoners van Terra 7 om de een of andere reden nog steeds de aardse jaartelling gebruiken die ze dan wel licht aangepast hebben terwijl hun planeet zo anders is dan de aarde en dat een familielid van Dion dat ooit gevangen is gezet omdat ze gevaarlijk was compleet vergeten is. Verder is er regelmatig iets vreemds aan de hand met plaats en tijd.
Hoewel er veel potentie is voldoet ‘Het groene kristal’ niet aan de verwachtingen.

(2½ ster)

Met dank aan Celtica Publishing voor het ter beschikking stellen van een exemplaar voor een duorecensie van de Genreclub voor Sciencefiction en Fantasy.