Ambitieus maar onevenwichtig
In 2013 werd een nieuwe immigratiewet van kracht in Australië. Deze wet bepaalt dat per boot illegaal het land trachten te bereiken automatisch uitsluiting van recht op vestiging tot gevolg heeft. Iedereen die op deze manier Australië binnenkomt, wordt in een van de detentiecentra op omringende eilanden opgesloten.
Van 2013 tot 2017 zat journalist en dichter Behrouz Boochani, een Koerdische Iranees, op Manus Island vast in dit systeem. In een serie WhatsApp-berichten beschreef hij zijn ervaringen tijdens zijn gevangenschap. In nauwe samenwerking met Omid Tofighian, die het boek van het Farsi naar het Engels vertaalde, komt zo No Friend But the Mountains tot stand.
Het boek begint voortvarend met een ‘Et tu, Australië?’ als de Australische auteur Richard Flanagan zich in het voorwoord afvraagt:
"What has become of us when it is we who now commit such crimes?"
(Een vraag die Westerlingen zichzelf weleens vaker zouden mogen stellen.)
Is No Friend But the Mountains dan een verschrikkelijk, ontluisterend verslag over hoe het eraan toegaat binnen deze detentiecentra, waar vluchtelingen behandeld worden als vuil en pogingen tot zelfmoord bijna dagelijkse kost zijn? Nee. In zekere zin stelt Boochani deze moedwillige misstanden aan de kaak, maar hij heeft gekozen voor een hele andere benadering. Hij wil de gebruikelijke 'refugee tropes' vermijden en is meer geïnteresseerd in het beoogde doel van het wrede Australische immigratiebeleid en het effect hiervan dan in individuele verhalen (inclusief dat van hemzelf). De vertaler plaatst het boek daarom in een geheel nieuw genre: 'horrific surrealism'.
Het verlangen van Boochani om iets alomvattends te zeggen, leidt ertoe dat hij het eigenlijk vooral over de gevangenen in het algemeen heeft. Het gevolg is dat vrijwel alles verandert in een (abstracte) theorie in plaats van een (persoonlijke) ervaring. Boochani bestudeert als een soort antropoloog mensen binnen de gevangenisstructuur als van een afstand, terwijl hij er, als slachtoffer van het systeem, onderdeel van uitmaakt. Gezien zijn masterdiploma’s op het gebied van political science, political geography en geopolitics is deze interesse in de praktische aspecten van het politieke klimaat - dat binnen de gevangenismuren wordt gecreëerd door allerlei ontwrichtende regels - logisch. De keuze voor deze unieke invalshoek betekent wel dat andere facetten van zijn opsluiting er bekaaid vanaf komen. Zo wordt een bijtend commentaar op het wrede immigratiebeleid van Australië ondergesneeuwd door een analyse van politieke machtsstructuren.
Dikwijls neemt Boochani zijn toevlucht tot het schrijven van gedichten. Soms raakt hij daarmee de juiste snaar, zoals bij zijn aankomst:
A skeletal man with light-coloured eyes /
Holding a soaking book of poetry /
His feet held tightly in a pair of flip-flops /
This is all there is.
Veel vaker zijn deze gedichten, waar het boek mee doorspekt is, echter onorigineel en overbodig.
In de addenda aan het einde van het boek wordt uitgelegd waarom gekozen is voor deze ongemakkelijke combinatie van poëzie en politiek. Boochani is duidelijk uiterst zorgvuldig tewerk gegaan. Dat neemt niet weg dat No Friend But the Mountains het wankele midden houdt tussen een wetenschappelijk artikel en een persoonlijk verhaal. Het verblijf op Manus Island dient eigenlijk alleen als springplank voor wat Boochani op academisch niveau wil aantonen. Zo heeft hij weliswaar de door hem verguisde ‘refugee tropes’ weten te omzeilen, maar boet het boek ook aan kracht in door het gebrek aan aandacht voor zijn eigen ervaring.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lieke Roovers
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
