Typisch Tellegense verwondering

"Ik denk nog vaak aan hem. Vooral zondags als ik de kerkklokken hoor luiden. Dan zie ik hem voor me, hoor ik hem praten over God, zie ik hem zijn schouders ophalen en zijn hoofd schudden. Dan zie ik God zelf ook voor me, lang, mager, met de sporen van kalk in zijn wenkbrauwen en in zijn haar, en zo besluiteloos. Zo verschrikkelijk besluiteloos." Met deze woorden concludeert Toon Tellegen zijn nieuwste novelle Een vorig leven: een werk dat in essentie gaat over God, besluiteloosheid en twijfel maar vooral over één bijzondere man, meneer Laagwater. In deze nieuwe novelle bewijst Tellegen wederom een begenadigd schrijver te zijn die zijn lezers (jong óf volwassen) moeiteloos aan zich weet te binden met zijn kleurrijke personages (dier óf mens).

In Een vorig leven vertelt Tellegen over zijn jeugd in het stadje N, waar hij tot zijn twaalfde jaar woonde. De jonge Tellegen is bevriend met Otmar bij wie hij regelmatig over de vloer komt. Gaandeweg raakt hij steeds meer in de ban van de verhalen van Otmars vader, meneer Laagwater, die bij de plaatselijke kalkfabriek werkt en die op alles een antwoord lijkt te weten. Laagwater praat eigenlijk uitsluitend over God, Napoleon en de Russen en lijkt zeker te zijn over alles, zelfs over zijn eigen onzekerheid en onwetendheid.

Zoals altijd in het werk van Tellegen kent het stadje N nog meer interessante figuren, waaronder meneer Hellevoet, die altijd boos is (en niemand weet eigenlijk waarom) en de heer Kreupel, die altijd iets anders wil dan de rest. Geen van deze kleurrijke figuren kan de jonge Tellegen echter zo mateloos fascineren als meneer Laagwater, die langzaam maar zeker aan godsdienstwaanzin ten onder gaat. De gedachtenspinsels van meneer Laagwater vormen dan ook in zekere zin de kern van het boek en Tellegen weet zijn jongere zelf overtuigend te reconstrueren aan de hand van dit personage.

Wat Tellegens werk zo intrigerend maakt is de onbevangenheid waarmee hij lijkt te schrijven en die zo moeiteloos en natuurlijk overkomt: elk woord klopt, elke zin klopt en Tellegen weet elke vorm van herkenbare twijfel over het leven overtuigend bloot te leggen. De bril van kinderlijke naïviteit waardoor de jonge Tellegen het leven bekijkt is ontroerend en hoopgevend tegelijkertijd, omdat deze laat zien dat besluiteloosheid zo gek nog niet is: het geeft stof tot nadenken. Juist de besluiteloosheid die Tellegens werk karakteriseert maakt het boek zo toegankelijk voor een breed lezerspubliek. "Ik vond het leven ingewikkeld en denken het ingewikkeldst van alles," zo vat de jonge Tellegen het leven pakkend samen.

Een vorig leven is doorspekt met het soort verwondering die zo typerend is voor Tellegens werk, bekeken vanuit de ogen van een kinderlijke en aandoenlijke geest. De jonge Toon verwondert zich over alles: over God, over woorden, over simpele dagelijkse beslommeringen en alles dat die zaken verbindt. Eekhoorns en mieren, zoals we die kennen uit zijn oeuvre, komen niet voor in Een vorig leven, maar toch doet deze nieuwe novelle op geen enkel vlak onder voor Tellegens eerdere werk.

Hoewel, over dieren gesproken... "God is een slak, dacht ik, is een slak, is een slak," vertelt de jonge Tellegen de lezer op een zeker moment. Kon Tellegen het toch niet laten om een dier in zijn boek te stoppen.