Een fantastische thriller

Robert Karjel, 50 jaar, is een voormalig helikopterpiloot en luitenant-kolonel van de Zweedse luchtmacht. In beide functies heeft hij een groot deel van de wereld gezien, vanwaar hij diverse opdrachten uitvoerde; van de vrede bewaren in Afghanistan tot het jagen op piraten in Somalië. Geen beroepen zonder gevaar dus, waardoor de nodige ontspanning een noodzaak is. Karjel vindt die afleiding in het schrijven. Gewapend met een Moleskine-notitieboekje en een pen schreef hij talloze verhalen in zijn vrije uren. Gebaseerd op zijn ervaringen in het veld. Vier thrillers zijn er gepubliceerd. De Zweed  betekende zijn definitieve doorbraak als auteur.

Ernst Grip van de Zweedse Veiligheidspolitie heeft geen idee waarom hij door zijn chef wordt gesommeerd naar Amerika te reizen en zich daar bij de FBI te melden. Wanneer hij aankomt, wordt hij zonder nadere informatie direct weer meegenomen en vliegt hij halsoverkop naar een afgelegen militaire basis in de Indische Oceaan. Hij ontmoet er Shauna Friedman, FBI-agente. Ook zij vertelt hem niks over de reden van zijn komst. Het enige wat ze hem opdraagt is, om te bepalen of een gevangen terrorist een Zweeds staatsburger is.
In zijn koude cel weigert de gevangene – alleen bekend als I. – te praten. Het lijkt erop dat hij betrokken was bij een terroristische overval, drie jaar eerder. Het weinige bewijs dat beschikbaar is, wijst uit dat een groep wanhopige zielen, overlevenden van de tsunami in 2004 in Thailand, erbij betrokken is geweest. Maar niets is zeker. Zal het Ernst lukken de nodige informatie uit de gevangene te krijgen? En waarom is hij nu juist de aangewezen persoon daarvoor?
Ondertussen leidt Grip zelf een dubbelleven. Niemand in Zweden weet dat hij biseksueel is, hartstochtelijk verliefd op een kunsthandelaar uit New York, die lijdt aan aids. Samen doen ze er alles voor om de juiste medicijnen te krijgen en te bekostigen. En daar gaan ze ver in. Heel ver.

De zeer knappe constructie van de plot en de geraffineerde manipulatie van de werkelijkheid doen denken aan films als Reservoir Dogs  en The Usual Suspects. De psychologische suspense, de ijzersterke opbouw en aansprekende, goed uitgediepte personages; Karjel kan zomaar geïnspireerd zijn door deze films. De hoofdrollen worden, naast de homoseksuele Ernst Grip en de Amerikaanse Shauna Friedman, vertolkt door een illuster vijftal. Een meedogenloze Amerikaanse wapenhandelaar; een Tsjechische huurmoordenaar; een mysterieuze verpleegster uit Kansas; een naïeve, geblondeerde Pakistaan en een Zweed. Stuk voor stuk excentrieke protagonisten, die enige gelijkenis tonen met de personages uit het al eerder genoemde Reservoir Dogs. De passage waarin ze in een oude loods hun aanvalsplan doornemen, is grandioos. De unieke karakters, de geweldige dialogen en de onheilszwangere sfeer, het zijn elementen die veelvuldig de revue passeren.

Vanaf begin tot eind houdt Robert Karjel het spanningsniveau zeer hoog. Nergens verslapt het, nergens kent het verhaal een moment waarop je het boek even terzijde kan leggen. Waar ervaren thrillerauteurs vaak een aantal boeken nodig hebben om deze klasse te bereiken, is het ongelofelijk knap als je bedenkt dat Karjel een beginnend auteur is. Zijn schrijfstijl is bovengemiddeld en toont een rijke, soms literaire woordenschat. Bovendien wordt er in De Zweed  nooit informatie achtergehouden voor de lezer; men weet evenveel als de personages uit het boek. In veruit de meeste thrillers is er een kennisverschil tussen auteur en lezer aanwezig, en wordt deze aan het eind volledig opgelost. Alle beschikbare informatie is eerlijk gedeeld, het spelletje is uit. De Zweed  breekt met deze traditie. Aan het eind van het boek wordt de lezer voor de laatste keer beentje gelicht en het is onmogelijk om in één keer te bevatten wat je allemaal over het hoofd hebt gezien.

Daarom het advies: lees De Zweed  een eerste keer om je te laten overrompelen door het briljante verhaal en lees het vervolgens nogmaals om jezelf te overtuigen dat je hebt gelezen wat je dacht te hebben gelezen. De Zweed  is een fantastische thriller, voor mij de beste thriller van het jaar!