Tijdloos verhaal over oude liefde

André en Nicole zijn met pensioen en gaan voor een maand naar Moskou, naar André's dochter uit een eerder huwelijk. Nicole voelt zich oud, het is of het leven aan haar voorbij glijdt. Waarom is ze nooit gepromoveerd? Waarom heeft ze het gewone leven van een vrouw met een baan en een gezin geleid? Ook haar man André denkt na over de keuzes die hij gemaakt heeft.

Deze in 1965 door Simone de Beauvoir geschreven novelle werd gepubliceerd in 1992 en verscheen begin november in Nederlandse vertaling. Het verhaal speelt begin zestiger jaren, het IJzeren Gordijn drukt zwaar op Oost-Europa en veel Franse intellectuelen bewonderen het communisme kritiekloos. Een klein verhaal, waarin de kracht van De Beauvoirs observaties doorklinkt.

De Beauvoir geeft André en Nicole evenveel ruimte en fileert het verschil tussen man en vrouw, de politieke realiteit en het ongemak dat uit de combinatie voortkomt. Hoewel die politiek gedateerd is, heeft het verhaal daardoor een tijdloze dimensie. Nicole voelt en denkt over haar relatie met haar man en zoon. De laatste gaat binnenkort trouwen en ze voelt de pijn van het verlies als een lichamelijke wond. Nicole houdt van André, al is die liefde niet meer lichamelijk sinds een vriend van hun zoon haar met ongeïnteresseerde beleefdheid bezag. "Ze was die blik nooit meer te boven gekomen; ze was opgehouden met haar lichaam samen te vallen: ze zat voortaan in een vreemde huid, een treurig makende vermomming. (…) Sinds die tijd was ze in bed heel koel gebleven: je moet een beetje van jezelf houden om het prettig te vinden in iemands armen te liggen."

Ook André vertrekt vanuit zijn gevoel, zijn liefde voor Nicole, maar ook zijn teleurstelling in zichzelf, in zijn gemankeerde ambities. Maar zijn gevoel gaat naar buiten, naar de realiteit, de politiek en de historische situatie. Hij heeft altijd jong willen blijven en nu is hij ineens een oude man. Als ze in Leningrad zijn vieren de jongeren feest in het park. "Hij keek met afgunstige verbazing naar hen: waarom ben ik niet meer één van hen? Hoe heeft dit míj kunnen overkomen?"

In Moskou beginnen de twee zich langzaam aan elkaar te ergeren. Tot een misverstand de bom doet barsten. André vraagt zich af of ze ooit echt van hem heeft gehouden. "Maar als ze niet van hem hield, als ze aan hem niet genoeg had, als ze bleef bij haar gevoelens van wrok, zou die droom van hem met z’n tweeën behoorlijk in duigen vallen. Ze zouden de treurige oude dag tegemoet gaan van mensen die alleen maar bij elkaar blijven omdat uit elkaar gaan na een bepaalde leeftijd niet meer doenlijk is."

Ook Nicole beseft zich dat ze op een keerpunt staan. "Een stel dat samen doorgaat omdat het ooit begon: was dat de toekomst die hen wachtte? Vriendschap, genegenheid, maar geen echte reden om bij elkaar te blijven. Zou het zo worden?"

Simone de Beauvoir heeft vele invloedrijke romans geschreven en is één van de boegbeelden van de feministische literatuur. Toen ze op 78-jarige leeftijd overleed liet ze een uitgebreid oeuvre na, bestaande uit romans, essays, memoires en brieven. Ze was politiek actief, ijverde voor de economische zelfstandigheid van vrouwen en woonde jarenlang in een hotel. Zo ontkwam ze aan het huishouden, maar waar ze niet aan ontkwam was aan de liefde. Haar relatie met filosoof Sartre was niet exclusief en beiden hadden andere partners. En hoewel ze deze open relatie altijd verdedigde schemert het ongemak ervan in haar boeken door.