Geëngageerde roman laat favela's tot leven komen
In Schuim der aarde verbindt Roxane van Iperen op ingenieuze wijze de levens van drie Brazilianen. Het jongetje dat als paria op de vlakte woont, het hoertje op de berg van de favela’s en de politieagente die illegaal adopteert. Alle drie laten ze een stuk van de zelfkant van het leven zien. Van Iperen schetst een meedogenloze wereld, waar armoede en geweld heersen. En toch is ook hier liefde, vriendschap en tederheid, al verdwijnt de hoop op een beter leven naarmate de personages ouder worden uit het zicht.
Ergens op de uitgestrekte zandvlakte woont Anjo, samen met vier andere jongetjes en twee mannen, in een schuur. Af en toe komen de ‘wijven’ met klanten en als ze geluk hebben nemen die boodschappen mee. Vaak worden de kinderen gebruikt. Op een dag komt er een klein meisje bij en Anjo trekt zich haar lot aan. Hij wil haar beschermen en haar aanwezigheid maakt hem meer bewust van zijn omstandigheden.
Uiteindelijk ontvlucht hij de vlakte naar de stad, waar hij een tijd bij een man woont die hem leert lezen. Deze Gus is een vreemde kluizenaar die de stad afschuimt op zoek naar boeken. Dit gaat goed tot Anjo een vriendin krijgt en Gus zich van hem afkeert. Na een gruwelijk einde trekt Anjo bij zijn vriendin in, het naaistertje Gia. Tot zijn verknipte jeugd hem ook hier alles laat kapotmaken wat hij liefheeft. Een triest verhaal, vol gruwelijke details, dat toch absoluut geloofwaardig wordt neergezet. Dit is de kracht van Van Iperen, die blijk geeft van een groot inlevingsvermogen en een uitgebreide kennis van het leven in de favela’s.
Het verhaal van Anjo is in de ik-vorm geschreven. Dit brengt het dichtbij de lezer, maar helaas is het Van Iperen niet gelukt om haar taalgebruik aan te passen aan Anjo’s belevingswereld. De jongen is een jaar of tien, onopgevoed, ongeletterd. Zijn gedachten zijn echter bijna poëtisch, hij weet veel en zijn woordenschat is groot. Nadat Alma uit een benarde positie is bevrijd, klinkt duidelijk een volwassen auteur door die het graag mooi wil opschrijven.
‘Alma heeft geen kik meer gegeven sinds we haar hebben bevrijd. Ook de jongens lijken hun tong te zijn verloren. Iets in mij vraagt zich nog steeds af of alles wat ik heb gezien wel heeft plaatsgevonden, of dat het de honger is die aan onze hersenen knaagt. Het geklop tussen mijn benen, de uitschakeling van Negro en Alma die doodstil aan mijn voeten ligt zijn het bewijs dat, in welk universum dan ook, er iets heeft plaatsgevonden dat fysieke gevolgen heeft.’
De andere twee verhaallijnen zijn in de derde persoon geschreven, en dit maakt het taalgebruik direct een stuk natuurlijker. Agente Elizabet heeft haar man bedrogen door een kind te adopteren terwijl hij dacht dat ze zwanger was (hoe ze dit voor elkaar heeft gekregen staat niet beschreven). Zij moet een manier vinden om vrede te sluiten met zichzelf en de keuzes die ze gemaakt heeft.
De laatste verhaallijn is die van Lucy. Haar volgen we van haar jeugd als kindhoertje tot haar dood, zorgend voor haar lichamelijk en geestelijk gehandicapt dochtertje. Een uitbundig meisje, dat vooral graag lol trapt met haar vriendin Angelica. Het is pas op het einde van het verhaal dat de stukjes van haar geschiedenis bij elkaar komen en dan blijkt Van Iperen nog het geheel nog wranger te kunnen maken.
Schuim der aarde schetst een uitzichtloze wereld waar je als lezer een beetje stil van wordt. De schrijfstijl is af en toe gekunsteld en soms te gewild mooi, en de verhaallijnen waren met minder zijpaadjes sterker geweest. Maar als geheel is het een boeiende roman die een kijkje geeft in een compleet andere wereld.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Margriet Cobben
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
