Naslagwerk over Venetië en haar beroemde gasten

Wanneer Venetië wordt genoemd, komen er direct associaties naar boven die te maken hebben met die bijzondere stad gelegen in de Italiaanse lagune. Associaties als: gondels, carnaval, het San Marcoplein, de Rialto brug, kerken en veel kunst. Al eeuwenlang is Venetië een plaats die tot de verbeelding spreekt met de vele bruggen, pleinen en de palazzo’s aan het water. Een plaats die een rijke cultuur- en kunstgeschiedenis kent die gekoppeld kan worden aan een diversiteit van grote namen uit de geschiedenis, zoals Wagner, Vivaldi, Proust en Byron. Het inspireerde de schrijvers Eric Min en Gerrit Valckenaers tot het samenstellen van De klank van de stad met als ondertitel Een cultuurgeschiedenis van Venetië.  

Eric Min (1950) is schrijver van biografieën. Zijn boek De eeuw van Brussel, Biografie van een wereldstad (1850-1914) werd in 2014 genomineerd voor de AKO literatuurprijs. Gerrit Valkenaers (1960) is muzikant. radiomaker en leraar muziekgeschiedenis.  

Het boek valt direct op door de uitvoering. Een dik en zwaar gebonden boek met een uitzicht op het San Marcoplein op de cover. Het schutblad is voorzien van een plattegrond van de stad en er is een zwierig lettertype gekozen als aanhef van ieder hoofdstuk. De grote hoeveelheden tekst worden onderbroken door vier kleurkaternen met foto's, ansichtkaarten, pamfletten, brochures en reproducties van schilderijen die in het boek worden genoemd. Tot slot is er een lijst met een bibliografie, noten en een register die gezamenlijk zo'n tachtig pagina's bestrijken. Het geeft aan hoeveel werk het is geweest om dit boek in twee jaar samen te stellen.  

Venetië is lang een zelfstandige enclave geweest die geregeerd werd door doges tot Napoleon zijn intrede deed. Door de eeuwen heen trok de stad schrijvers, dichters, schilders, muzikanten en componisten aan. Wie er wanneer was en met wie en waar precies, is nauwkeurig geconstrueerd aan de hand van brieven en biografieën en uitgebreid uitgewerkt in dit boek. Daar gaat het ook gelijk mis. Het is namelijk zoveel dat je als lezer soms door de bomen het bos niet meer ziet. De breedsprakigheid van de schrijvers die alles poëtisch willen omschrijven komt de leesbaarheid niet ten goede, de informatie is al erg veel en de soms lange en lastig geconstrueerde zinnen maken er een enorm complex boek van. Ook staan veel zinnen in het Frans of Italiaans en zijn vertalingen achterwege gelaten. Gezien de grote hoeveelheid voetnoten achter in het boek, was het prettig geweest als de vertalingen daar nog aan toegevoegd waren.  

Enige basiskennis van geschiedenis is ook geen overbodige luxe. De grote hoeveelheid namen die hun intrede maakt in het boek is van de kunstenaars die lange of kortere perioden in Venetië zijn geweest, daar hun sporen hebben nagelaten in de vorm van schilderijen, muziekstukken, gedichten of brieven en biografieën. Afhankelijk van de interesse van de lezer zullen bepaalde hoofdstukken meer of minder aanspreken.  

Maar de lezer die zich overgeeft aan de teksten van de schrijvers kan veel ontdekken over geschiedenis van Venetië. Zo zijn er de muziekopleidingen binnen de weeshuizen (Conservatoria), waar getalenteerde meisjes grote sterren werden. La Pietà is een voorbeeld van een van die tehuizen waar ook Vivaldi aan verbonden was. Het ontstaan en de ontwikkeling van de opera is in het boek verwerkt. Ook is er een hoofdstuk over de vele prostituees in Venetië, waar de naam casino synoniem stond voor liefdesnestje.  

De klank van een stad is een naslagwerk over Venetië en haar beroemde gasten die hun sporen achterlieten door het schrijven van brieven en gedichten, het componeren en uitvoeren van muziekstukken en opera's en het schilderen van vergezichten van Venetië. Gereconstrueerde levens uitgewerkt aan de hand van brieven en biografieën. Het geeft een idee van het leven in de voorgaande eeuwen van die bijzondere stad aan de lagune die altijd tot ieders verbeelding zal blijven spreken.