Oud worden in België

De Vlaamse Ann Peuteman (1973) studeerde Germaans Filologie. Ze is journalist bij Knack en schrijft daar de column De zoetzure dinsdag. Na Uitgesproken (2008) en Voelt u zich wel goed, dokter? (2014) Is er nu Grijsgedraaid (2019) met als ondertitel: Waarom we bang moeten zijn om oud te worden.  

Oud worden in België, het gaat bijna vanzelf tot je een jaar of tachtig bent, dan verandert er voor de meeste ouderen ineens van alles. De vrijheid die men had door het hebben van een rijbewijs en een auto wordt afgenomen door mensen die het best voor hebben met de bejaarde bestuurder. ‘Niet meer verantwoord’ wordt er gezegd en het rijbewijs wordt afgenomen, maar er komt niets voor in de plaats. Hetzelfde geldt voor geldzaken, wie het niet meer lijkt te overzien wordt onder bewind geplaatst. Soms door kinderen, andere keren door een advocaat. Opnieuw is er een stuk vrijheid weg, want voor alles moet ineens toestemming worden gevraagd.  

Het zijn twee van vijf onderwerpen die Ann Peuteman aan de kaak stelt in Grijsgedraaid. Ze deed onderzoek in bejaardencentra en sprak met hoogbejaarden die ondanks hun leeftijd nog heel fief en alert zijn. Want het aantal bejaarden stijgt. De leefomstandigheden verbeteren en mensen worden steeds ouder. De maatschappij is daar maar ten dele op ingesteld. Bejaardencentra zijn vroeger vaak met de beste bedoelingen buiten de grote plaatsen gebouwd met als gevolg dat deze bewoners niet meer buiten deze centra komen. Door beperkingen van vervoer zijn ze niet meer in staat zelfstandig boodschappen te doen en raken geïsoleerd. Andere onderwerpen die worden besproken zijn seksualiteit, wonen, eenzaamheid en eten, drinken en genotsmiddelen. Het idee dat bejaarden geen behoefte meer hebben aan intimiteit komt de bejaardencentra wel goed uit, deuren moeten open blijven en medewerkers worden niet verrast. Isolatie treedt snel op als men de deur niet meer uitkan of durft en goed bedoelde adviezen omtrent gebruik van alcohol en/of rookwaar zijn ook niet altijd even relevant.  

Peuteman pleit ervoor om als huidige generatie nu al actie te ondernemen. Je hoeft als ouder wordende mens niet meer alles te pikken, maar er moet wel wat veranderen op het gebied van openbaar vervoer, infrastructuur en zeker qua afspraken over zorg. De bal ligt bij de politiek die de veranderingen moet oppikken en uitvoeren en wel voordat de deze generatie een nieuwe groep ouderen is geworden die zich niet meer zomaar alles laat aanleunen.  

Grijsgedraaid is een combinatie van levensverhalen van een vijftal ouderen en hun visie op hun leven nu en een overzicht van waar de problemen zitten en mogelijke oplossingen. Aan de ene kant de persoonlijke touch, aan de andere kant opsommingen met zakelijke en soms wetenschappelijk tekst die wat taaier is om te lezen. Het is een boek dat geschikt is voor leerlingen en medewerkers in de zorg, maar eigenlijk voor iedereen die te maken heeft of krijgt met de oudere mens. Het lezen van dit boek zal zorgen voor inzicht in het leven van de oudere mens en de problemen waar ze tegenaan lopen. Het zal ook zorgen voor een stukje respect voor de bejaarde mens, tenslotte is dat wat we allemaal willen als we eenmaal oud zijn.