Productie draaien in de ouderenpsychiatrie

Frits Oostervink (1952) studeerde geneeskunde aan de VU in Amsterdam en specialiseerde zich tot psychiater in Maastricht. Inmiddels werkt hij 30 jaar in de ouderenpsychiatrie.  

Het boek Help, de psychiater wordt gek, heeft als ondertitel Als patiënten hamerstukken worden: zorgen om de zorg en daarmee legt Frits Oostervink een probleem bloot dat de hele zorg omvat. Van bovenaf worden maatregelen opgelegd die op de werkvloer moeten worden uitgevoerd en waar werknemers op afgerekend kunnen worden. Zo krijgt Oostervink te maken met productie; declarabele uren maken daar draait het om en wanneer die niet worden gehaald moet hij zich verantwoorden bij zijn leidinggevenden. Maar waar is de patiënt in dit verhaal? De artsen zijn grote delen van hun tijd kwijt aan administratie, het invullen van uren, verslagen en patiëntendossiers waardoor de tijd voor de patiënt in het gedrang komt.  

Frits Oostervink besloot om voor een week zijn werkdagen bij te houden van begin tot einde. 's Morgens de email doornemen, of een paar verslagen bijwerken die nog zijn blijven liggen van de vorige dag, het bekijken van de overvolle agenda, draaien van de poli, de (externe) patiëntbezoeken, telefoontjes plegen en recepten uitschrijven en dan aan het einde van een volle dag later dan gepland naar huis. Vijf dagen waarin hij diverse patiënten ziet en bespreekt en er alles aan doet om aan de wensen van het management te voldoen, maar ook de aandacht aan zijn patiënten wil geven, waar ze recht op hebben. Hij doet het met liefde, maar de werkdruk is groot.  

Ouderenpsychiatrie is het behandelen van een kwetsbare groep mensen. Juist door de combinatie van psychische problemen met somatische klachten is het een hele aparte tak van de psychiatrie, iets want door beleidsmedewerkers nogal eens over het hoofd wordt gezien. Hele afdelingen zijn wegbezuinigd ‘omdat het wel samen kon met volwassenenpsychiatrie’, maar inmiddels komt men daar weer op terug. Oostervink vertelt in dit boek openhartig over de patiënten die hij onder behandeling heeft, waarbij alle namen zijn gefingeerd en alles met grote integriteit wordt beschreven. Er spreekt grote liefde uit van Frits Oostervink voor zijn vak, maar wel met een grote kanttekening naar de belemmeringen waar hij tegenaan loopt door de regelgeving van overheid, verzekeraars en management.  

Door een week van zijn werk in beeld te brengen in dit boek, in combinatie met achtergronden van de patiënten die hij behandelt, is Help, de psychiater wordt gek een zeer interessant en leerzaam boek geworden. De luchtige schrijfstijl zorgt ervoor dat het erg prettig leest zonder dat het afdoet aan de boodschap van het boek. Dat het in de zorg zo niet door kan gaan, wordt inzichtelijk gemaakt. Een medisch centrum is niet te vergelijken met het bedrijfsleven en marktwerking en concurrentie horen niet thuis in de zorg. Frits Oostervink sluit het boek af met een klein positief berichtje: er zijn nu bestuurders die zowel met politiek beleid te maken hebben (of hebben gehad), maar die ook de werkelijke situatie onder ogen zien en beseffen dat de zorg geen markt is als alle andere en dat het hier om mensen gaat. Het zal niet van de ene op de andere dag veranderen, maar er is hoop. Hoop dat het in de zorg weer om mensen zal gaan en niet langer om het draaien van productie.  

Met Help, de psychiater wordt gek laat Frist Oostervink zien hoe mooi zijn vak is, maar hoe moeilijk het is om het uit te voeren door werkdruk en regels van bovenaf, plus de enorme hoeveelheid administratie die daarbij komt kijken. Door het uitwerken van de werkzaamheden van een ouderenpsychiater gedurende een week, krijgt de lezer een unieke kans om eens mee te kijken in deze tak van ouderenzorg en te ervaren hoe mooi, interessant en nodig het is, maar ook om in te zien tegen welke problemen zorgverleners aanlopen in de uitvoering van hun beroep en dat het zo niet langer door kan gaan.