Een dramatisch stukje Canadese geschiedenis

1950. De Canadese provincie Quebec is verdeeld tussen Engels en Franssprekende inwoners. Ook in de politiek speelt dat een rol. Wanneer de Katholieke Fransman Maurice Duplessis premier wordt, verandert hij een aantal wetten. Een ervan is de wijziging van weeshuizen naar psychiatrische instellingen met grote gevolgen. De wezen worden ineens aangemerkt als geestelijk gehandicapt, krijgen geen scholing meer en worden misbruikt, mishandeld en ingezet als slaafjes. En de reden? Geld. Verzorging van een psychiatrisch patiënt leverde drie keer zoveel op als de verzorging van een wees. En het extra geld ging fijn in de zakken van de kerk.

De Canadese Joanna Goodman is schrijfster van historische fictie. Ze heeft inmiddels vijf boeken geschreven en is bezig met nummer zes. Het huis voor ongewenste meisjes (2019) is haar vijfde boek en het eerste dat is vertaald naar het Nederlands door Jan Smit. Het verhaal is gebaseerd op de jeugdervaringen van haar eigen moeder.

Anders dan de titel doet vermoeden, bevat het boek een familieverhaal van twee generaties. Het is het verhaal van Maggie die in de jaren 50 van de vorige eeuw op haar vijftiende zwanger raakt van een arme Fransman en daarmee een schande over zichzelf en haar familie uitroept. Ze krijgt de baby, die gelijk wordt weggehaald en weggebracht. Het lukt haar nog net om een naam te mompelen: Elodie, om vervolgens een leven lang spijt te hebben van het afstaan van haar kind. Het boek volgt het leven van Maggie, de keuzes die ze maakt en de verhouding met haar ouders. Opvallend is de afstandelijkheid van haar moeder en de veranderde relatie met haar vader.

De zoektocht van Maggie naar haar dochter geeft weer hoe verschrikkelijk en hopeloos de situatie was in die tijd. Zodra een moeder een kind had afgestaan, verloor ze alle rechten en werd er alles aangedaan om te voorkomen dat moeder en kind elkaar ooit terug zouden vinden. Leugens en valsheid in geschrifte door de kerk en advocaten zorgden ervoor dat kinderen zonder een spoor na te laten werden verkocht. Het draaide allemaal om geld.

Joanne Goodman vertelt in dit boek ook de ware gebeurtenissen van de weeskinderen. Vaak waren dit kinderen 'in schande geboren", zoals dat heette. Kinderen die dus wel ouders hadden maar die werden afgestaan na de geboorte. Elodie geeft een stem aan al die kinderen die in 1957 van de ene op de andere dag 'geestelijk gehandicapt' werden, omdat dat meer geld opleverde. De scholing stopte, tralies kwamen voor de ramen en ineens werden ze slaafjes en konden sadistische nonnen en broeders hun gang gaan. De beschreven gruwelijkheden die de kinderen meemaakten zijn echt gebeurd. Onredelijke straffen na bedplassen, misbruik en opsluiten in donkere kamers zijn slechts een fractie van wat de kinderen dagelijks moesten ondergaan. Het is een zwarte bladzijde in de Canadese geschiedenis. Met de komst van dit boek krijgen de weeskinderen van toen eindelijk de kans om zich te laten horen en durven ze nu ook hun verhaal te vertellen.

De verhaallijnen van Maggie en Elodie wisselen elkaar af. De kleine Elodie, die zo graag een grote familie wil en op zoek is naar liefde, maar die al heel jong merkt dat haar wereld zo niet in elkaar zit. Dat naast het verhaal van Maggie die opgroeit in een tijd dat er nog zoveel anders is en met de strenge regels van de kerk en de sociale druk van buiten. Goodmans prettige schrijfstijl zorgt ervoor dat je je als lezer volledig kunt focussen op het ongelofelijke verhaal van Maggie en Elodie.

Het huis voor ongewenste meisjes is een verhaal gebaseerd op ware gebeurtenissen uit een dramatische stukje Canadese geschiedenis, uitgewerkt in een mooie en boeiende roman waarbij je hart als lezer uitgaat naar de kleine Elodie en al die arme andere kleine wezen die slachtoffer werden van macht en hebzucht.