De impact van vermissingen in twintig verhalen

Vermist is van oorsprong een AVRO/TROS tv-programma dat werd uitgezonden van 1996 tot en met 2014 en wekelijks een tot twee miljoen kijkers trok. De schrijfster van het boek Vermist (2019) Loes Leeman was ook de bedenker en eindredacteur van dit tv-format. Jaap Jongbloed, de presentator van het televisieprogramma, schreef het voorwoord van het boek.  

In de jaren 90 is er nog weinig structuur in het fenomeen vermissingen. Loes Leeman wil daar verandering in brengen en bedenkt en ontwikkelt het programma Vermist. Het blijft niet enkel bij een tv programma maar Vermist wordt een instituut. Ze organiseren acties, introduceren De dag van het vermiste kind, laten vrachtwagens en trams met foto's rondrijden en helpen mee met de totstandkoming van het Amber-alert.  

In de 19 jaar dat het programma op televisie was, kwamen duizenden zaken terecht bij de redactie van Vermist. Archiefkasten vulden zich met krantenknipsels van vermissingen en gegevens van mensen die verdwenen zonder een spoor na te laten. Na elke uitzending kwamen er vele tips binnen en elke tip werd nagetrokken. Soms waren deze tips doodlopende sporen maar toch leiden sommige uiteindelijk naar de betreffende vermiste personen.  

In het boek Vermist beschrijft Leeman twintig bijzondere zaken. Vermissingen variërend van een rijkeluiszoontje die van de een op de andere dag verdwijnt, een ontvoering van een Groningse boerendochter, tot een man die als baby ter vondeling werd gelegd en op zoek gaat naar zijn moeder. Het zijn zaken die de mens raken, want de achterblijvers hopen en wanhopen. Zolang er geen duidelijkheid is over het lot van de vermiste persoon blijft er altijd een gat in hun leven.  

De twintig zaken die de auteur heeft uitgekozen zijn zeer divers. Elk verhaal is anders, maar de emoties zijn vergelijkbaar. Angst en onzekerheid voeren de boventoon, maar ook boosheid en onbegrip komen in elk verhaal terug. De verhalen zijn geschreven in documentaire stijl wat erg prettig leest, maar de emoties zijn te voelen.   De wijze waarop de verhalen worden verteld, is zeer uitgebreid. Alle aspecten van de verdwijning komen aan bod evenals de zoektocht en de resultaten voor zover die er zijn. Soms levert een zoektocht een verrassende uitkomst op die een enkele keer leidt naar de vermiste persoon, andere keren levert het wel ontbrekende informatie op maar blijft de persoon in kwestie vermist. Duidelijk wordt wel dat mensen soms gewoon echt niet gevonden willen worden; hoe wrang dat ook is voor hen die in onzekerheid achterblijven.  

Enkele van de verhalen in het boek hebben een geschiedenis die al begint in de jaren 70 wat het zoeken moeilijk maakt. Bij het opsporen van bijvoorbeeld verdwenen ouders, wat vaak pas vele jaren later plaatsvindt, zijn personen die zich iets zouden kunnen herinneren soms al overleden. Ook het vinden van documentatie uit die tijd is lastig. De komst van internet heeft een enorme positieve ontwikkeling gebracht. Het is snel, de reikwijdte van social media is groot en het zoeken in andere landen is er een stuk eenvoudiger door geworden. Maar nog steeds zijn er enorm veel vermissingzaken die waarschijnlijk nooit zullen worden opgelost.  

Vermist is een boek dat de lezer laat realiseren hoe groot de impact is van het missen van een geliefd persoon. Met twintig uiteenlopende verhalen weet Loes Leeman de lezer te raken. Twintig verhalen die een tipje van de sluier oplichten van de duizenden zaken die zijn behandeld en waarvan nog honderden onopgelost wachten op een wonder. Jaap Jongbloed sluit zijn voorwoord af met de woorden waarmee hij ook de tv uitzendingen afsloot: "Kijk naar ze uit, ze kunnen niet gemist worden."