Oma’s hebben de beste geheimen

Het is 22 februari 1944 wanneer Nijmegen platgebombardeerd wordt door de geallieerden; voor menig Nederlander wellicht een onbekende gebeurtenis. Mirjam Gielen, die Nijmegen als stad van haar jeugd ziet, had er echter wel van gehoord. Het vergeten bombardement zorgde er samen met haar wens een boek over de Tweede Wereldoorlog te schrijven voor dat Grondvuur ontstond, een roman die de gebeurtenis bekendheid moet geven.    

In 1944 wordt Ans geconfronteerd met het harde leven in de Tweede Wereldoorlog. Wanneer haar zus Corrie iets vergeet, krijgt Ans van haar moeder de opdracht het na te brengen. Ans gaat op zoek naar de winkel waar Corrie werkt. Ze vindt echter een platgebombardeerd gebied: ‘Ze hadden een bom op mijn zus laten vallen. Ze hadden het gegaan. Ze zaten fout.’ Corrie overlijdt en Ans moet verder zonder haar zus.    

Met dit gegeven wordt de lezer vervolgens op pad gestuurd. Gielen deelt haar verhaal grofweg op in drie verschillende delen die in eerste instantie aandoen als hap-snapselecties. Allereerst zijn daar de brieven van Ans aan haar dode zus Corrie. Ans vertelt hoe de jaren na het bombardement verlopen, hoe ze een relatie krijgt en hoe het haar ouders vergaat. De brieven worden onderbroken met verhalen vanuit Julia en Eva. Eva is de dochter van Ans en je ontmoet haar in 1982. Ze groeit op bij haar ouders. Vader is zwaar getraumatiseerd door de oorlog en moeder draait mee op de achtergrond. Eva tekent om haar gedachten kwijt te kunnen. Wanneer ze op bezoek gaat bij haar dementerende oma, ontdekt ze stukje bij beetje geheimen uit het verleden.    

Hetzelfde lijkt te gebeuren met Julia. Julia is de dochter van Eva en is een topwielrenster. Ze groeit op in de schaduw van haar perfecte – geëmigreerde – zus en strijkt met haar sport tegen de haren van haar ouders in. Wanneer zij op een goede dag samen met haar vader haar oma’s huis leeghaalt, vindt ze familiespullen die haar op een nieuw en allesbehalve rooskleurig spoor zetten.     

Oorlogsverhalen slagen vaak. Ze zijn veelal spannend, bevatten veel actie en geweld of zijn met enige regelmaat mysterieus en emotioneel aantrekkelijk. Zo ook bij Gielens roman. Grondvuur bevat in eerste instantie een boeiend geschreven verhaal over drie generaties vrouwen met een familiegeheim. De getrokken parallellen tussen Julia en haar moeder Eva – vluchten in sport of tekenen, ongezonde verstandhoudingen met ouders – zijn daarbij effectief: ze zorgen ervoor dat de lezer vanaf de eerste bladzijde enige argwaan krijgt. Er is iets niet in de haak, maar wat het is, is nog niet duidelijk. Intrigerend is dan ook de door Gielen gekozen kant van de oorlog: het onbekende bombardement op Nijmegen. De basis tot succes is gevormd.    

Helaas ontwikkelt dit beeld een beetje anders. De manier waarop Gielen ethische vraagstukken over bijvoorbeeld goed en fout gedrag in de Tweede Wereldoorlog in kaart brengt, is uiterst summier en bovendien niet creatief. Brieven uit de ‘oude doos’ en gesprekken met dementerende oma’s kennen we wel, als ook het zwijgzame gedrag van familieleden. Ook het ‘nieuwe’ aspect van de Tweede Wereldoorlog dat ze aan de man wil brengen in haar verhaal, komt maar matig uit de verf. Slechts weinig pagina’s gaat het daadwerkelijk over het bombardement in Nijmegen. De oorlogswonden die daarna ontstaan zijn niet specifiek voor dit bombardement. Het verhaal zou bij wijze van spreken ook in Groningen, Delfzijl of Breda kunnen zijn gepositioneerd, iets wat jammer is voor de lezers die hier meer van hadden verwacht.    

Grondvuur bevat wél diverse liefdesverhalen die Gielen alle op behoorlijke wijze uitwerkt, evenals de manier waarop de drie generaties vrouwen omgaan met familiegeheimen. Ze brengt het verdriet, de zwijgzaamheid en de ontluikende woede bij de hoofdpersonages goed in beeld. Echter, het is nét niet voldoende om van Grondvuur een sterke YA-roman te maken. De door Gielen gekozen thematiek zou jongeren perfect bedienen. De uitwerking is echter te summier en wellicht wat simpel door de expliciete structuur en opgelegde verbindingen. Grondvuur valt daardoor in het eeuwig grijze gebied tussen jeugd- en YA-roman.