Evert Hartman achterna?

2020. Hava rijdt in een alternatieve versie van Nederland naar het Radboudziekenhuis. Ze is een zogenaamde kleurloze. Kleurloosheid lijkt een variant van albinisme. Zij die eraan lijden, hebben een grijze huid, grijze nagels, grijze haren, broze botten, slechte longen, moeten uit de zon blijven, enz. Er is een medicijn, “kleurstof”, dat hen tot rond hun vijftigste in leven houdt, maar geen symptomen wegneemt. Het is duur en moet heel strikt ingenomen worden. Er worden steeds meer kleurlozen geboren en dit dreigt voor de maatschappij op een catastrofe uit te draaien. Hava meent een voorbeeld te moeten stellen door voor zichzelf de ultieme keuze te maken: die van Concept M.

Aafke Romeijn (1986) is muzikante en journaliste, en nu dus ook schrijfster. Haar debuutboek Concept M heet een roman te zijn, maar wie de korte inhoud leest, voelt al: dit neigt naar sciencefiction. Romeijn noemt haar boek zelf gelukkig ook zo. Ze is uiteraard trots op haar boek en dat enthousiasme was al erg zichtbaar nog voor het boek klaar was. Op haar blog was de voortgang te volgen en nu het boek er is, post ze af en toe vervolgdingetjes, zoals een YouTube-filmpje waarin een personage wordt voorgesteld, of een audioversie van Concept M die via Spotify te beluisteren is. Het zijn extra’s die tegenwoordig van een schrijver verwacht worden. Wie daar de persoonlijkheid en energie voor heeft, heeft een streepje voor als het aankomt op het enthousiasmeren van lezers.

Het boek vangt aan met een brochure voor kleurlozen waardoor men meteen weet waar het om draait. Deze start maakt het boek meteen aantrekkelijk. Ook in de rest van het boek is aandacht besteed aan aparte vormgeving, zoals een apart typemachineachtig lettertype waarmee radioberichten worden weergegeven, of de kleine erlenmeyer waarmee bepaalde paragrafen van elkaar worden gescheiden. Het verlucht de tekst, zonder dat er overdaad is.

Het boek is bedoeld voor volwassenen, en sommige stukken zijn effectief te moeilijk of ongeschikt voor kinderen, maar toch is de uitwerking soms wat eenvoudig, zoals dat typisch ook in een jeugdboek het geval is. Terroristen die persconferenties geven zonder dat ze worden opgepakt, jongeren die hun naam wijzigen zonder enige bureaucratische beslommering, een onrealistisch systeem van gezondheidsmonitoring waar wij jaloers op kunnen zijn, zijn slechts een paar voorbeelden van elementen die zijn uitgewerkt op jeugdboekniveau. Het maatschappijbeeld in het boek doet bovendien heel sterk denken aan Vechten voor overmorgen van Evert Hartman. Die oversimplificatie is een werkpuntje, maar het belemmert een plezierige leeservaring gelukkig niet.

Inhoudelijk kan het boek onafgebroken boeien. De afwisseling tussen Hava in de auto op weg naar het ziekenhuis en de flashbacks die steeds meer prijsgeven over wat er voorafgegaan is in de jaren voor deze autorit, is prima gedoseerd. De afwikkeling van het verhaal wordt aan een prettig tempo op de lezer losgelaten, ook al had het een enkele keer wat sneller gekund. Zo wordt de introductie van politicus Julien Stork iets te breed uitgesmeerd. Met een paar strategisch geplaatste krantenartikels in het boek, vergelijkbaar met de brochure aan het begin, had die historie veel sneller en spannender verteld kunnen worden. Eenmaal de personages hun draai gevonden hebben, neemt de spanning langzaam maar zeker toe. Het boek is geen “nagelbijter” maar Romeijn weet haar verhaal wel heel vlot te brengen. De plot zakt geen enkele keer in en blijft onafgebroken nieuwsgierigmakend. Dat Hava zelf alludeert op een einde met vuurwerk, draagt bij aan de spanning en schept verwachtingen bij de lezer.

“Het is die middag, wanneer ze met Tilman gesproken heeft, dat ze besluit dat wanneer haar eigen carrière ooit een einde moet kennen, dat het geen afsluiting in eenzaamheid wordt. Er zal vuurwerk zijn.”

Of het einde echt knalt, moet de lezer zelf maar ontdekken. Wat we wel kunnen verklappen is dat het de deur openlaat voor een vervolg, waaraan de schrijfster ondertussen ook begonnen is.