Zoeken naar innerlijke rust via prachtige beschrijvingen

Voorafgaand aan het succesvolle De acht bergen schreef de Italiaan Paolo Cognetti (1978) een iets dunner werk dat zich afspeelt in het Aostadal in de Italiaanse Alpen. Het is precies hetzelfde dal waarin zich ook De acht bergen situeert. In De buitenjongen is een dertigjarige schrijver het hoofdpersonage. Hij woont in Milaan en gaat door een moeilijke periode. Lezen gaat moeizaam en hij krijgt al een tijd geen letter meer op papier. Tot zijn twintigste bracht hij zijn zomers in de Alpen door, maar de laatste tien jaar is hij er niet meer geweest. Tijd om te herbronnen, merkt hij, en hij gaat op zoek naar een almhut waar hij minstens een aantal maanden in eenzaamheid hoopt door te brengen. Uiteindelijk verblijft hij er drie seizoenen, van de lente tot de herfst. De buitenjongen is vertaald door Yond Boeke en Patty Krone, die ook De acht bergen vertaalden.

Het hoofdpersonage vult zijn dagen voornamelijk met houthakken, lezen en wandelen. Deze bezigheden sterken zijn lichaam en geest en stimuleren hem om over bepaalde dingen na te denken. Cognetti blijkt met name tijdens de wandeltochten van zijn hoofdpersonage een uitstekende gids die ons vergast op prachtige en gedetailleerde beschrijvingen van de natuur. Maar ook als het hoofdpersonage de omgeving niet actief verkent en de dingen slechts vanuit zijn hut observeert, ontgaat hem niets. Een boom die omvalt, een verraderlijke bocht in een weg, hoe een geroutineerde buurhond het vee bijeendrijft en een speelse jonge hond het dolenthousiast weer uit elkaar drijft, hoe een arend in hem een prooi ziet en hem in de gaten houdt wanneer hij roerloos neerligt, al deze gebeurtenissen worden met evenveel oog voor detail beschreven. Geen reisgids maakt overtuigender reclame voor deze streek dan dit boek.

In De acht bergen staat de vriendschap tussen twee jongens centraal. In De buitenjongen is veeleer sprake van liefde, maar dan van één man voor de natuur rondom hem. Het hoofdpersonage zoekt innerlijke rust door drie seizoenen in deze streek mee te maken: een oorspronkelijk nog koude en besneeuwde lente waarin de natuur langzaamaan ontluikt, een zomer die een pak drukker is omdat er een vakantiegebied vlakbij gelegen is, en een herfst waarin de natuur zich opnieuw klaarmaakt voor een volgende eenzame periode. Het is de zomerperiode die hem nog het meest verandert. De innerlijke veranderingen van het hoofdpersonage worden beschreven in harmonie met de seizoenen en na een emotioneel dieptepunt, sluit hij tijdens de zomer een paar bijzondere vriendschappen die hem helpen zichzelf terug te vinden.

Cognetti laat niet na af en toe te wijzen op het gedrag van de mens die vakantiewoningen bouwt in natuurgebied, onnadenkend wegen legt door trek- en broedplaatsen, achteloos afval laat slingeren en zich weinig bewust is van dier of natuur. Maar het boek is geen aanklacht en dus houdt Cognetti deze observaties beperkt. Verwondering om de natuurpracht primeert.

In het Nederlands verscheen De acht bergen eerst maar in het Italiaans was dat niet het geval, en Cognetti was dan ook een rijpere schrijver toen hij De acht bergen schreef. Alhoewel De buitenjongen een bijzondere sfeer uitstraalt die sterk aan De acht bergen verwant is, is het daarom toch een ander boek. Eenzamer in ieder geval en minder rustig, wat niet onlogisch is want het hoofdpersonage is net op zoek naar innerlijke rust. De opdracht vooraan in het boek leert ons bovendien dat het een autobiografisch werk is, en dat verklaart ook waarom De acht bergen rijper aanvoelt. Toen hij dat vervolg schreef, had Cognetti zichtbaar de innerlijke rust gevonden die hem het schrijven ervan mogelijk maakte.

Alhoewel er in dit boek zo goed als niets gebeurt, is het niet onaangenaam om te lezen. De integere manier waarop Cognetti natuurbeschrijvingen aan het papier toevertrouwd heeft, geeft de lezer wel degelijk veel om van te genieten. Een meer dan geschikt boek voor wie schoonheid achter de woorden kan appreciëren.