Een gerijpte bundel van hoog niveau

Enkele jaren geleden ving Godijn Publishing aan met het BOEK10 project: tien boeken die tegelijk worden gelanceerd, diverse genres omvattend, waarbij het redactiewerk grotendeels door de schrijvers zelf moet worden gedaan. Dat houdt de boekprijs heel scherp. De uitgeverij is wel selectief en zorgt voor een rondje eindredactie zodat de kwaliteit van wat uitgegeven wordt toch ver uitsteekt boven wat de gemiddelde selfpubber lanceert. Het project is ideaal voor debutanten of voor een boek dat elders nergens in de portfolio past. Een bundel korte sciencefictionverhalen bijvoorbeeld.  

Johan Klein Haneveld (1976) publiceerde met Conquistador ook in 2017 reeds een bundel korte sciencefictionverhalen binnen het BOEK10 project. Hij is dan ook al wat jaren actief met sciencefiction en korte verhalen bezig. Niet alleen als schrijver, maar ook als medewerker aan het tijdschrift Fantastische Vertellingen. In dit nieuwe Het teken in de lucht zijn negen verhalen opgenomen die zich chronologisch steeds verder in de toekomst afspelen. Maar alle bouwen ze verder vanuit hetzelfde aanvangspunt: een nieuwe toekomst voor de mensheid onder supervisie van de Autoriteit.  

De opener, Donkere aarde, speelt zich in een nog vrij nabije toekomst af en kan gezien worden als een inleiding. De mens zet zijn eerste voorzichtige voetstappen op Mars, maar de astronauten daar zien tot hun ontzetting hoe nucleaire explosies de lichten op aarde een voor een doven. Die gevreesde kernoorlog is er dan toch gekomen en de astronauten wacht een eenzame dood op Mars. Klein Haneveld beschrijft hier een somber toekomstbeeld maar is niet de eerste met dit idee. Een collega van de schrijver bij Fantastische Vertellingen vergeleek hem onder andere met Stephen Baxter en laat het nu precies Baxter zijn die exact hetzelfde idee opnam in zijn verhalenbundel Obelisk. Maar eenzelfde idee betekent gelukkig niet eenzelfde verhaal.  

Vanaf Stad van de duivel wordt voorzichtig de Autoriteit geïntroduceerd. Wie of wat hij is, wordt vaag gehouden maar zeker is nu wel dat de mensheid zichzelf dan toch niet helemaal uitgeroeid heeft en langzaam begint recht te krabbelen. Daarna ziet de lezer de mens steeds meer bezit nemen van zijn omgeving, het zonnestelsel, naburige stelsels, en wat daar nog achter ligt. Ook De droom werd in deze bundel opgenomen, een verhaal waarmee Klein Haneveld in 2015 een derde plaats behaalde bij de recent opgedoekte Fantastelswedstrijd.  

De meeste verhalen bevatten een dosis technische taal. Dat hoort zo bij sciencefiction. Maar de nadruk ligt toch voornamelijk op de persoonlijke ervaringen van de personages. Zolang de mens bestaat, zal hij dromen hebben, en dat komt in verschillende verhalen tot uiting. De drang om wensen te vervullen of vooruit te komen in het leven, is sterk aanwezig. De angst om af te gaan, of gevoelens van onmacht en eenzaamheid zijn eveneens thema’s die Klein Haneveld meermaals in deze verhalen verwerkt. Hij beschrijft kleinmenselijke emoties binnen een immens en steeds uitdijend universum. De climax wordt op het eind bereikt als Lucy Winters een nieuw ruimteschip test dat hapert. Het schip raast onbestuurbaar en steeds versnellend verder door de ruimte en terwijl zij in eenzaamheid veroudert, schrijdt de tijd in het universum steeds sneller voort. Dit laatste verhaal doet erg denken aan Tau zero van Poul Anderson. Klein Haneveld begint en eindigt zo met een idee dat anderen reeds voor hem hadden.  

Alle verhalen zijn zonder uitzondering van een hoog niveau, zowel inhoudelijk als qua taalgebruik, en geen twee verhalen lijken op elkaar. De technologie die onvermijdelijk bij sciencefiction hoort, bevat originele elementen, wat niet altijd vanzelfsprekend is in een tijd waarin alles al eens gezegd en geschreven lijkt. Sommige personages zijn ondanks het beperkt aantal woorden toch al bijzonder sterk uitgewerkt. Klein Haneveld had het idee voor deze bundel al heel lang in zijn hoofd zitten en dat merk je. Dit is een gerijpte bundel en dat komt de kwaliteit ten goede. Een aanrader voor de fans van korte sciencefictionverhalen.