Een verzameling incoherente fragmenten maakt nog geen boek

Een naamloos hoofdpersonage woont in het Witsenhuis, een laatnegentiende-eeuws pand in Amsterdam waarin ze als kunstenares nagenoeg gratis mag wonen voor een aantal jaren. Dit werd zo bepaald door de weduwe van de kunstschilder die het kocht. Als kunstvorm schrijft ze een boek. Ook haar goede vriendin M schrijft een boek. Zowel wat ze meemaakt, als haar woning, hebben invloed op haar gedachtegang, haar inspiratie en haar levenskeuzes. In het boek van M komt het hoofdpersonage voor en sterft erin. Of misschien uiteindelijk toch maar niet? Ook daarover piekert ze want dat sterven vindt ze maar niks. Eigenlijk wil het hoofdpersonage van alles wat, en wil ze het ook weer niet. Het zaait verwarring; welke van haar herinneringen zijn waar, welke heeft ze gaandeweg verzonnen? Welk leven dat ze leidt is het echte, welk is een mogelijk alternatief?

Niña Weijers (1987) debuteerde in 2014 nogal opvallend met De consequenties, een boek waarin een kunstenares zichzelf vrij letterlijk in the picture zet. De stevige verkoopcijfers deden reikhalzend uitkijken naar een vervolg. Alhoewel ze intussen wel zichtbaar bleef met enkele korte verhalen in diverse bundels, was het toch vijf jaar wachten op een volwaardig boek. Met Kamers antikamers is aan dat wachten een eind gekomen.

Weijers vindt het wel prettig om de lezer een puzzel voor te leggen die zich niet meteen laat oplossen. In het boek vinden we dan ook heel wat puzzelstukken terug waarvan men zich kan afvragen of ze wel allemaal onderdeel van dezelfde puzzel zijn. Het naamloze hoofdpersonage wordt soms gevolgd, soms krijgt de lezer dan weer een stukje te lezen uit het boek van M, er zit een interview in met een schrijfster die het hoofdpersonage ontmoet, enzovoort. Hoe deze fragmenten verband houden met elkaar, dat is een vraag die de lezer zich meermaals zal stellen. Ze beantwoorden zit er niet meteen in, daarvoor blijft de coherentie te vaag.

Alhoewel het nergens gezegd wordt, is het naamloze hoofdpersonage Weijers zelf, en is M Maartje Wortel. In Wortels recente boek Dennie is een star, figureerde al het personage N, alias Niña Weijers. Ook Saskia De Coster, die een tijdje Weijers’ vriendin was, mag een naamloze rol spelen in dit boek. Alle drie de schrijfsters brachten dit jaar op enkele maanden tijd een boek uit dat grotendeels autobiografisch is. Ook in Kamers antikamers zitten heel veel elementen die gewoon waar zijn. Schrijven over jezelf is in de mode, maar voor de lezer na enige tijd ook helemaal niet meer interessant. Vele van de semiautobiografische boeken worden onderhand inwisselbaar want ze roeren allemaal in dezelfde ketel van twijfelen aan jezelf, vragen stellen over de weg die je op wil in het leven, en – uiteraard – relatieproblemen. De schrijver (m/v) die nog oerdegelijke fictieromans uitbrengt die niet over zichzelf, zijn (haar) disfunctionele leven, en zijn (haar) getroebleerde relatie gaan, wordt een met uitsterven bedreigde soort. Het is niet zo dat deze zelftherapeutische boeken slecht zijn of slechter worden, maar het gevoel dat men ‘oude wijn in nieuwe zakken’ verkoopt, wordt steeds sterker.

Van de drie genoemde schrijfsters, heeft Weijers het minst toegankelijke boek geschreven. Ze heeft er enkele losse verhalen in verwerkt die als aparte korte verhalen kunnen bestaan en floreren. Het zijn fragmenten uit het boek van M en deze zijn best goed, ook omdat de lezer er grip op heeft. De rest is als een ongeleid projectiel. Alles is zonder meer mooi geschreven en je leest er soepel doorheen. Het toont aan dat zeuren over het talent van iemand die zich al eerder bewezen heeft, zinloos is. Dat talent verdwijnt niet meer en een auteur kan het ook niet wegstoppen. De vraag is wat een schrijver er vervolgens nog mee doet. Weinig, in dit geval. Na verloop van tijd wil een lezer toch wel wat bos door de bomen beginnen te zien. Het komt er helaas nooit van.