Taalkunstig twijfelen aan het ouderschap

Saskia en haar vriendin Juli hebben sinds een jaar samen een zoontje: Saul. Juli is de biologische moeder. De biologische vader, Karl, woont in Canada. Zijn familie woont op een afgezonderd Canadees eiland waar ongeveer iedereen verwant is aan elkaar en wifi niet beschikbaar. Saskia en Juli besluiten naar Canada te reizen om Karls familie kennis te laten maken met Saul. Juli voelt zich daar meteen kiplekker, maar Saskia heeft het moeilijk met de claustrofobische situatie die het afgesloten zijn van de wereld veroorzaakt. Er ontstaan wrijvingen tussen haar en de familie, maar ook met Juli. Bovendien blijkt het tussen Karl en zijn familieleden ook al niet te boteren. Saskia begint alles in twijfel te trekken: haar moederschap, haar schrijverschap, haar relatie en haar vriendschap met Karl moeten door de mangel.    

Saskia De Coster (1976) heeft als schrijfster en columniste ondertussen al wat sporen verdiend. Meerdere van haar boeken werden genomineerd voor diverse literatuurprijzen, en ondertussen mag ze erop bogen dat ze in tien talen vertaald wordt. In 2017 verruilde ze uitgeverij Prometheus voor Das Mag. Nachtouders is het eerste boek dat onder deze nieuwe vlag verschijnt.    

Het boek heeft een autobiografische insteek. De Coster schrijft over zichzelf in het boek, maar ook over de mensen die haar omringen. Sommigen behielden hun werkelijke naam, andere namen werden aangepast. Het personage Saskia in het boek ligt heel dicht bij de schrijfster, andere personages zijn dan weer grotendeels constructies. De reis die aan de basis van het boek ligt, heeft werkelijk plaatsgevonden. De auteur wilde oorspronkelijk een brief aan haar zoon schrijven, maar de reis deed haar beseffen dat het boek veel dieper moest gaan. De brief werd een boek, een getuigenis over het ouderschap. Als meemoeder zoekt ze naar de invulling van haar rol. Ze weet niet of ze wel een goede moeder is en schrijft haar twijfels neer. Ze is zelf ook dochter van ouders waarmee ze brak, en ook die geknakte relatie zorgt voor twijfels die in het boek een plaats krijgen.    

Saskia De Coster is zich ervan bewust dat maar al te veel schrijvers hun ouderschap op een gegeven moment in een boek verwerken, maar gelooft dat haar situatie uitzonderlijk genoeg is om dat zelf ook te doen. Nochtans is de rol van een lesbische meemoeder niet anders dan deze van een vrouw die huwt met een man die al kinderen heeft: niet biologisch, wel plus. Wat Nachtouders dan toch bestaansrecht geeft, is dat de schrijfster niet het zoveelste zeurderige zelfhulpboek heeft geschreven, maar haar eigen vragen, twijfels en ervaringen verpakt in een deels fictief verhaal dat ook plaats biedt aan humor en luchtigheid.

De Coster wisselt voortdurend een aantal perspectieven af. Er zijn hoofdstukken ‘in bed’, ‘schrift’ en dan nog de andere die over de reis gaan. Deze laatste hoofdstukken vertellen het eigenlijke reisverhaal en de interactie met Karl en zijn familie. In ‘schrift’ schrijft personage Saskia op eenzame momenten in haar schrift waarin ze haar zoontje toespreekt. Daarin gaat ze dieper in op de zoektocht naar een geschikte zaaddonor, of op diverse twijfels en angsten. In ‘in bed’ tenslotte praten Juli en Saskia met elkaar. Soms ruziën ze, of wil een van beiden liever slapen dan praten. Vaak wordt in deze hoofdstukken gereflecteerd over de gebeurtenissen van de afgelopen dag. Vooral de vrij strikte afbakening tussen ‘schrift’ en de andere hoofdstukken zorgt ervoor dat het boek afwisselend blijft. Dat we allemaal als ouders maar wat aanmodderen en er het beste van hopen, is een boodschap die op deze manier haast onmerkbaar meegegeven wordt zonder dat de lezer er onzeker van wordt. Maar het beste element van dit boek is meebeleven hoe au naturel De Coster met taal omgaat. De toekomstige vertalers van dit boek zullen sterk in hun schoenen moeten staan, willen ze sommige taalvondsten van de schrijfster in hun eigen taal evenaren.