Deze satire zet enorm tot nadenken aan

In een nabije toekomst zijn een aantal aspecten van onze maatschappij te ver doorgeslagen. Zo ontstond QualityLand, een nieuwe naam voor een oud land die weergeeft waar alles om draait: levenskwaliteit bieden. Niets is gewoon goed of beter, maar alles is altijd best. Positieve superlatieven zijn de norm. Privacy is nagenoeg afwezig, automatisering dan weer gemaximaliseerd. Het internet is baas, en de algoritmen die je leven sturen, zijn ondertussen zo goed geworden dat ze weten wat je wil voor je het zelf weet. TheShop, de alomtegenwoordige webwinkel, levert je bestelling aan de deur nog voor je ze hebt geplaatst. Wat een inwoner kan en mag, wordt bepaald door het RateMe level, een waarde die stijgt of daalt, afhankelijk van wat er in je leven gebeurt. Het is een idee dat heel erg aan de Whuffies uit Down and out in the magic kingdom van Cory Doctorow doet denken. Zelfde principe, iets andere uitwerking.

Marc-Uwe Kling (1982) werd bij ons bekend door zijn Kangoeroekronieken, waarin een pratende kangoeroe zijn intrek neemt bij Kling himself en op satirische wijze zijn gal spuwt over de maatschappij. De kronieken ontstonden reeds in 2008 maar vorig jaar pas werd het eerste deel vertaald. Kling treedt er ook mee op en leest dan voor uit eigen werk. Ondertussen is de populaire kangoeroe ook onderwerp van een gezelschapsspel. Een escaperoomspel voor thuis is het, wat dat dan ook moge betekenen, waarvan de opbrengst gaat naar de Duitse klimaatspijbelaars.

QualityLand is een soort van vervolg op de kangoeroeserie. Het is een ander verhaal, maar satire voert opnieuw de boventoon. Door enkele excessen van onze maatschappij in overdreven mate door te trekken, voorspelt Kling naar waar we op weg zijn. In het Duits kwam het boek in 2017 uit in twee versies: een dark versie voor de pessimisten en een light versie voor de optimisten, typische Kling-humor. Beide boeken zijn identiek, alleen de reclameblokken die de tekst enkele malen onderbreken, zijn anders. In het Nederlands bestaat maar één variant. Ze werd vertaald door Elbert Besaris.

In QualityLand vond men familienamen ouderwets, en daarom werden ze vervangen door het beroep van de vader (voor jongens) of moeder (voor meisjes) op het ogenblik van de geslachtsdaad. Een eenvoudige vondst waaruit Kling veel humor kan puren. Omwille van deze bepaling moet hoofdpersonage Peter immers levenslang als Peter Werkloze door het leven. Of wat te denken van Julia Non of Melissa Sekswerker?

Het boek draait voornamelijk rond twee verhaallijnen. In de eerste krijgt Peter Werkloze ongevraagd een roze dildo in de vorm van een dolfijn toegezonden en wil hem niet, maar het systeem laat niet toe iets te retourneren. De algoritmen weten immers perfect wat jij wil, ook al weet je het zelf niet, maar Peter wil absoluut zijn gelijk halen. De tweede verhaallijn draait om een groep die voor het eerst een androïde als president wil laten verkiezen. Kandidaat John of Us is deel van het algoritme dat de maatschappij stuurt en is daarom alwetend. Maar is dat genoeg om verkozen te raken?

Het boek is zonder meer hilarisch, maar zet ook aan het denken. Wat Kling schrijft, is immers zorgwekkend, want te weinig mensen beseffen dat we al in zo’n maatschappij zitten. Kling heeft niets anders gedaan dan het geheel wat overdrijven. TheShop is gewoon Amazon, er is een akelige variant van Facebook in het boek aanwezig, daten via internet wordt langzamerhand de norm, mensen en de data die ze opleveren zijn een product geworden. Het boek is bijzonder grappig, maar nadat je uitgelachen bent, begint het verhaal te sudderen. Kling legt de vinger pijnlijk duidelijk op de wond. We moeten ons echt wel zorgen maken over de richting die onze maatschappij uitgaat, zo besef je. Er is niet zo heel veel meer nodig om de QualityLand-maatschappij werkelijkheid te laten worden. QualityLand is daarom ideale lectuur voor wie daar nog niet van overtuigd is.