Van Tricky Dick tot man van vlees en bloed

Auke Hulst (1975) publiceerde zijn eerste roman in 2006 en is ondertussen (fictie en non-fictie samen) aan zijn negende boek toe. Zoeklicht op het gazon valt onder de rubriek fictie maar houdt in werkelijkheid ergens het midden tussen werkelijkheid en verbeelding. Hulst las zich grondig in het leven van Richard Nixon in, zoals de bibliografie aan het eind van het boek aantoont, en haalde daar drie belangrijke dagen uit Nixons leven uit. Vervolgens goochelde Hulst met de feiten, voegde daar nog een flinke dosis eigen fantasie aan toe, en kwam zo tot een “reconstructie” van wat er op die dagen gebeurde.  

De eerste dag is 9 mei 1970. Op die dag bezocht Nixon het Lincoln Memorial, samen met zijn huisknecht Manolo, een Cubaanse vluchteling. De dag wordt tegenwoordig wel eens omschreven als Nixons meest bizarre moment uit zijn presidentschap. Dat bezoek ging niet onopgemerkt voorbij en al snel raakt hij in discussie met betogende studenten. Tevergeefs probeert hij de studenten uit te leggen dat hij het goed meent, maar hij merkt dat zijn woorden niet doordringen. Nixons adviseur H.R. Haldeman schreef zijn bezorgdheid over Nixon na dat ogenblik op in zijn dagboek, en Hulst citeert hieruit bij wijze van inleiding tot deze episode. Dit boekdeel noemde Hulst Nocturne.  

Daarna pas komt de Prelude die zich afspeelt op 8 november 1960. Dat was de dag van de presidentsverkiezingen tussen John F. Kennedy en Richard Nixon. Nixon won in meer staten dan Kennedy, maar Kennedy won in staten die meer gewicht in de schaal legden. Op het moment van de feiten in dit boek, is de winnaar nog niet bekend. Nixon is zelf gaan stemmen en besluit vervolgens met enkele getrouwen de auto te nemen en helemaal de grens over te rijden tot in Mexico. Het is een impulsieve beslissing die hem langs plaatsen brengt waar hij als kind woonde, inclusief een bezoek aan zijn moeder.  

“De wereld zou de deur niet voor hem openhouden, dat wist hij, hij zou de deur met geweld in moeten trappen, en getrapt had hij, twintig uur per dag, met een toewijding die je zelden zag. Straks kon hij president zijn of politiek wrakhout – wat was een eenzamer lot?”  

Het boek eindigt met een Requiem van 7 tot 9 augustus 1974. Tijdens deze dagen besloot Nixon ontslag te nemen als gevolg van het Watergateschandaal. Hiermee ontweek hij de impeachmentprocedure die er zat aan te komen. Hij neemt emotioneel afscheid van het Witte Huis en zijn staf, en krijgt zijn veiligheidschef, Henry Kissinger, de avond voor zijn aftreden zover dat hij samen met hem in de Lincoln Bedroom neerknielt om er te bidden.  

Tijdens elk van deze episodes vult Hulst de – al dan niet aangepaste – feiten aan met wat zich in het hoofd van Nixon afspeelt gedurende die tijd, en met conversaties die hij voert. Op die manier maakt hij van Nixon een man die meent dat hij recht heeft op het presidentschap en die functie ook naar eer en geweten heeft vervuld. Nixon vindt zichzelf een superieur leider die tegengewerkt en misbegrepen wordt. Anderzijds maakt Hulst van Nixon ook een man die twijfels en zwakheden kent. Zijn afkomst als kind uit een erg arm quakergezin en de dood van zijn broers beïnvloeden zijn denken. Nixon wordt dankzij Hulst een veel sympathieker persoon dan hij in werkelijkheid was, of wat tenminste toch de perceptie van hem was. ‘Tricky Dick’ wordt een man van vlees en bloed, met sterkten en zwakten. Al heel snel vergeet men dat dit boek fictie is, dat de feiten niet zijn zoals ze hier zijn weergegeven, dat Nixon niet noodzakelijk gedacht en gedaan heeft wat dit boek ons voorschotelt. Wat waar is en wat niet, is niet te achterhalen zonder grondige kennis van de figuur van Richard Nixon. Hulst draait de lezer in helder proza en op meeslepende wijze een rad voor ogen.