Muzikale zoektocht naar jezelf

Onlangs las ik Grond van de vrij onbekende Nederlandse schrijver Wil Boesten. Hij is daarnaast ook vertaler van Duitse boeken, echte kleppers bovendien, naar het Nederlands. Deze schrijver stond namelijk op het programma van de Club van 10 Literatuur in Dordrecht. We mochten bij hem in zijn schrijverskamer allemaal tegelijk op bezoek. Hieronder alvast mijn persoonlijke indrukken van deze roman uit 2015, die voorafgegaan werd door de romans Spiltijd in 2007 en Tot de regen komt in 2011 (genomineerd voor de Halewijnprijs).

Het boek vertelt het verhaal van jazztrompettist Lucas Lels, die vast komt te zitten op de luchthaven JFK na het uitbarsten van de Ijslandse vulkaan Eyjafjallajökull en na een paar optredens te hebben gehad in New York met enkele bevriende muzikanten. Vlak nadat zijn vlucht wordt afgeschaft, krijgt hij een telefoontje van thuis waarin hij hoort dat zijn geliefde oom Louis onverwacht gestorven is.

Terwijl hij samen met duizenden andere reizigers voor het Europese continent dagen moet wachten vooraleer er terug vluchten gaan, voert hij een gesprek met de weduwe van oom Louis, Patricia, waaruit blijkt dat hij met beiden een goede relatie had. Ze waren er namelijk voor hem in zijn moeilijke jeugd toen hij moest opgroeien bij zijn grootvader, na een ongeluk waarin zijn beide ouders omkwamen toen hij zelfs nog in de buik van zijn moeder zat. Hij werd op het nippertje ter wereld gebracht vooraleer zijn moeder ook het leven liet.

Zijn verleden komt aan het oog van de lezer voorbij, afgewisseld met scènes vanop de luchthaven met beelden van landerige reizigers, veldbedjes, leeggekochte luchthavenwinkels, zijn kortstondige relatie met een Duitse vrouw en zijn nogal heftige gesprekken met Patricia. Langzamerhand leren we het karakter van Lucas beter kennen en wat er aan ten grondslag ligt, en waarom hij last heeft van een fundamentele onzekerheid in zijn leven. Zijn ‘grond’ van oorsprong is Nederlands Limburg, waar hij en zijn broer werden opgevoed door zijn grootvader en hun voortdurend een schuldgevoel aanpraatte vanwege de dood van hun ouders. Hij verplichtte beide jongens ook om geneeskunde te studeren en liet hen niet vrij in hun keuze. Als Lucas opgroeit, merkt hij dat dit niet zijn eigen keuze is en dat zijn passie bij de trompet en de jazzmuziek ligt. Zijn oom Louis en zijn Vlaamse veel jongere vrouw, Patricia, zijn voor hem van onnoemelijk belang om zijn eigen weg te gaan ondanks alle tegenwerking van thuis uit. De ongelukkige jeugd, zijn eigen ‘Grond’, zal hem blijven achtervolgen.

Heel dit eerste deel is in een nogal complexe stijl geschreven die niet altijd even toegankelijk is. Ook in interpunctie en spelling probeert de auteur de roes die Lucas af en toe meemaakt, weer te geven, maar dit maakt het volgen van het verhaal er niet makkelijker op. Naast de eerder fatalistische houding van Lucas, die je als lezer af en toe door elkaar zou willen schudden en dit deel nogal larmoyant (een duurdere term voor een klagerig) maakt, valt de beeldrijke, nogal on-Nederlandse taal op. Het aantal adjectieven en de beeldspraak zijn soms te zwaar op de hand liggend. De zinnen zijn soms moeilijk geconstrueerd waardoor het verhaal niet echt vlot overkomt. Ook het artificiële, wat oubollige Vlaams van Patricia, een schoonheidsfoutje van de auteur, stoorde af en toe.

Dit wordt wel beter in het tweede deel, nadat Lucas is teruggekeerd, zijn leven even op pauze heeft gezet en bij Patricia is gaan inwonen om haar te steunen. Dit deel is heel wat toegankelijker dan het eerste en toont hoe Lucas zich verder ontwikkelt nadat zijn tijd op de luchthaven van New York net als het verlies van zijn oom hem dermate heeft veranderd, dat hij noch aan optreden noch aan het componeren van muziek toekomt. Een aantal factoren zal hem de grond onder zijn voeten terug doen vinden terwijl hij en Patricia ook op een andere manier met elkaar beginnen om te gaan. We volgen beide personages onder andere op een trip naar Italië waar Lucas is uitgenodigd om een vriend-muzikant uit de nood te helpen en waar hij de smaak voor de muziek, zal terugvinden.

"Na een halve minuut sluit hij zijn ogen en zet een eindeloos lijkende glijvlucht in van hoog naar laag, van strak naar rafelig, van hard naar haast onhoorbaar ruisend. De euforie van de vliegende mens zet zijn huid in brand. De langzame landing is volmaakt. Hij houdt zijn mondstuk tegen zijn lippen tot ook het allerlaatste geluid is weggestorven.[...] "

Het tempo in beide delen doet recht aan de jazzmuziek met telkens nieuwe ontwikkelingen op basis van hetzelfde thema. Referenties naar (jazz)muziek zijn dan ook doorheen het boek verweven. Liefhebbers van jazz en dit soort coming of age-verhalen zullen deze roman wel kunnen smaken. De uitwerking had echter vlotter gekund.