Een universele parabel in een ingetogen prachtige stijl

Het verslag van Brodeck is een prachtige roman met een heel beklemmende sfeer. Het verhaal speelt zich af in een bergdorpje met fictieve plaatsnamen die wel erg doen denken aan de Elzas-Lotharingen streek omdat de taal op een Duits dialect lijkt. (Claudel blijkt trouwens zelf uit Frans Lotharingen afkomstig te zijn.) Zodoende kan je er het verhaal van de twee wereldoorlogen in herkennen en de vervolging van de joden, maar voelt het anderzijds ook vrij universeel aan en is dit verhaal van toepassing op eender welke oorlog en op eender welke plaats waar vreemdelingen niet worden aanvaard door een gesloten gemeenschap. Op die manier kan je deze parabel ook heel gemakkelijk doortrekken naar onze eigen maatschappij en onze manier van omgaan met 'vreemdelingen'.

Brodeck is de ik-persoon die op een ongecontroleerde, niet chronologische manier zijn leven vertelt en hoe hij slachtoffer is geworden van angst, wraak en een allesvernietigende haat. Hij is zwaar beschadigd, en heeft als het ware zijn emoties uitgeschakeld. Philippe Claudel doet dit perfect en brengt het verhaal eigenlijk vrij feitelijk en beschouwend weer. De gebroken Brodeck komt hierdoor in feite zeer goed uit de verf.

Brodeck is als kind na zijn ouders, en have en goed te hebben verloren met een oudere vrouw in het dorp aanbelandt die hem onder haar hoede nam, en waar ze samen een nieuw leven konden beginnen. Als hij opgroeit, kan hij door een collecte in het dorp gaan studeren in de 'Hoofdstad' waar hij Emélia leert kennen. De stemming daar slaat echter om en hij moet vluchten uit de hoofdstad en neemt Emélia mee naar huis.

In een volgende fase van zijn leven komen er soldaten aanzetten in hun dorp en worden zijn tot dan toe tolerante dorpsgenoten door groepsdruk en angst ertoe aangezet hem terug als vreemdeling te zien en aan te geven. Hij wordt meegevoerd naar een kamp waar hij volledig onteerd wordt en enkel door liefde en hoop op terugkeer, weet te overleven om nogmaals naar zijn geliefde en huis terug te keren. Mensen zijn er in het kamp niks meer waard. Hij overleeft het echter en wanneer hij terug thuis komt, merkt hij dat er zich ondertussen in het dorp ook enkele verschrikkelijke gebeurtenissen hebben afgespeeld. Wat er bijvoorbeeld met zijn vrouw Emélia is gebeurd waardoor ze zich volledig in zichzelf is gaan opsluiten, wordt maar aan het einde meegedeeld.

Op een dag komt er in zijn dorp een vreemdeling aan, die letterlijk de 'Anderer' wordt genoemd. Hoe deze Anderer door de dorpsbewoners wordt bekeken en behandeld, is ook een les in nederigheid over de mensheid. Een gruwelijke gebeurtenis vindt plaats en Brodeck wordt gevraagd hierover verslag te doen, waarover hij zich zeer ongemakkelijk voelt en waarvoor hij bij verschillende getuigen ten rade gaat. Of deze wel te vertrouwen zijn, is een andere zaak. Brodeck schrijft tegelijkertijd aan zijn persoonlijke verhaal waarvan dit boek in feite de neerslag is. Dit houdt hij echter angstvallig verborgen voor zijn dorpsgenoten. Er zitten zeker ook spanningselementen in die dit boek zelfs iets van een thriller meegeven, maar dan eerder op het waarom focussen.

In feite gaat het in dit boek bijna altijd over mensen die eenzaam zijn: Brodeck in zijn schrijven en zijn lijden, Emélia die in zichzelf opgesloten zit, de 'Anderer' in een observerende buitenstaande rol en de andere karakters die sporadisch aan bod komen zoals herbergier Schloss, of de rijkste boer en burgemeester Orschwir.

Claudel heeft een prachtige schrijfstijl, met beeldende maar eenvoudige en ingetogen taal, soms met vrij mistige metaforen, namen en tijdsbesef waardoor je wel je aandacht er goed moet bij houden. Het is geen gewoon oorlogsverhaal maar een universele parabel van wat mensen kunnen aanrichten, de verschillende kanten van goed en kwaad en hoe mensen tot verschrikkelijke dingen kunnen worden aangezet.
Een echte aanrader die ik las vanwege een leesclub in mijn lokale bibliotheek.