Memorabel boek en de vele redenen om het te lezen!

Het Oorlogsdagboek van Astrid Lindgren is een uitermate boeiende neerslag van wat de tweede wereldoorlog teweeg heeft gebracht in Europa en vooral dan in de Scandinavische landen. En dit uit het oog van een gewone Zweedse huisvrouw die zich weliswaar zou opwerken tot misschien wel de grootste kinderschrijfster die we tot nu toe kennen.

Zweden heeft zich dankzij blijkbaar hoogstaande kunstgrepen afzijdig kunnen houden en uit de oorlog wat haar burgers als het ware op het Europese continent bijna op een vredig en rustig eiland deed leven. (Lees even mijn recensie over Hallgrimur Helgasson's Een vrouw op 1000° en je leest dat dit Ijsland ook letterlijk te beurt viel trouwens). Je merkt dat Astrid Lindgren hier diep dankbaar voor is en enorm meeleeft met echt alle slachtoffers uit de oorlog, ook met de Duitse kinderen en hun moeders. Hier spreekt de diepmenselijke kant van Lindgren die zich later ook steeds zou inzetten voor de rechten van het kind.

Astrid Lindgren werkt tijdens de oorlogsjaren voor het Postcontrolebureau van de Zweedse Algemene Veiligheidsdienst waar haar taak erin bestond de brieven die werden verstuurd te censureren om zo geen schadelijke en gevaarlijke informatie te verspreiden uit Zweeds oogpunt. Zo kreeg ze ook veel brieven te lezen uit heel Europa en over welke verschrikkingen er zich daar afspeelden, van de bezetting in Frankrijk, België en Nederland over Italië en de Noord-Afrikaanse veldtochten tot de verschrikkingen die de Oost-Europese en Baltische landen hebben doorstaan afwisselend door de Russische, de Duitse en dan weer de Russische overheersers. (Ook geen verrassing voor mij persoonlijk, als je in een KGB museum hebt gestaan in Litouwen tijdens een voor de rest overigens memorabele reis door de Baltische landen.)

In Zweden was het echter ook niet constant peis en vree en blijken ze toch dikwijls op de toppen van hun tenen te hebben gelopen. Astrid zelf schrijft over haar verscheurdheid die ze voelt als eerst Finland onder de voet wordt gelopen door het bolsjewistische Rusland (dat altijd al een oogje had op dat landje aan de Botnische kust) en daarna Noorwegen door het Duitse nazistische regime. En daar ligt Zweden tussen geprangd. Je zou als land voor minder neutraal willen blijven dan. (De relatie tussen Scandinavië en Rusland is zelfs nu nog soms balsturig, enkele jaren terug was er zelfs nog een hetze ontstaan over een verloren gevaren Russische onderzeeër in Zweedse wateren.) En hoewel ze vrij lang verloftreinen doorlaten tussen Zweden en Duitsland, waarover Astrid terecht razend wordt, proberen Zweedse burgers humanitair zoveel mogelijk Finland te helpen tijdens deze Russische bezetting, Finse kinderen te laten overkomen en later vluchtelingen uit Denemarken, Noorwegen en andere landen op te nemen. (Hier kan ik ook linken naar het boek 'Ik heet geen Miriam' van Majgull Axelsson.)

Dit is ook niet zomaar een dagboek. Je merkt haar journalistieke en schrijversaanleg overal, en ze raakt met scherpe observaties, menselijke analyses, en de beschrijving van haar dagelijkse beslommeringen. Ze heeft niets met franjes, is rechttoe rechtaan, en is wild en onstuimig zoals haar Pippi Langkous en andere figuren uit haar kinderboeken. Ze onderneemt wandelingen en fietstochten samen met haar kinderen, viert hun verjaardagen en bovendien beschrijft ze wat ze allemaal eten op gewone dagen en feestdagen. In de grote steden worden sommige voedingsmiddelen gerantsoeneerd omdat niet alles zomaar meer binnen komt maar in vergelijking met de rest van Europa leven ze toch nog in een redelijk voedzaam paradijs, en dit aangevuld met de gevulde manden van bij haar ouders op het platteland maakt dat ze niets tekort komen. Ze wil van het leven genieten, nu ze beseft dat het niet allemaal zo vanzelfsprekend is en het ook snel gedaan kan zijn.

Haar schrijverscarrière neemt een start in deze oorlogsjaren. Ze schrijft haar eerste debuutroman voor kinderen 'Britt-Mari lätter sitt hjärta' (Britt-Mari lucht haar hart) en begint als haar dochter Karin ziek wordt te werken aan verhalen rond Pippi Langkous. Tegen het einde van het Oorlogsdagboek komt dit boek ook uit en kunnen we nog even meegenieten van het succes dat ze daarmee heeft.

Er zijn zoveel redenen waarom je dit boek zou kunnen lezen: uiteraard om Astrid Lindgren beter te leren kennen, de (Zweedse) situatie tijdens de Tweede Wereldoorlog beter te begrijpen, en laat ons in deze tijden niet vergeten een belangrijke herinnering aan de Europese vluchtelingenstroom, en hoe die toen opgevangen werd. Ja, ook de politici van deze tijd zou ik het zeker aanraden!

Voor de categorieën: Een historisch boek, een biografisch boek en een waargebeurd boek