Luchtig gehouden eyeopener over leven onder de Zuid-Afrikaanse apartheid

Als een ‘misdaad’ geboren worden, het zal je maar overkomen. Trevor Noah, een Zuid-Afrikaanse ster en comedian, die als ‘host’ de Amerikaanse comedy nieuwsshow “The Daily Show” mocht overnemen van zijn illustere voorganger, Jon Stewart, kwam zo op de wereld omdat hij tijdens de Zuid-Afrikaanse “apartheid-periode” op de wereld kwam als zoon van een Zwitserse expat en een Zuid-Afrikaanse moeder. Die afkomst en zijn kindertijd in deze moeilijke jaren kwamen al tot uiting in zijn zaalshows en hij schreef er in 2017 ook een boek over, in zijn eigen stijl en woorden. Zoveel is wel duidelijk als je zijn humor al een beetje kent via verschillende media.

In zijn boek draait niet alles rond hem zelf, maar ook rond zijn moeder Patricia Nombuyiselo Noah, die hij duidelijk respecteert en zijn voorbeeld noemt, hoewel hij haar niet adoreert en als een sterke maar strenge moeder beschrijft, op een zeer menselijke en herkenbare manier. Trevor was dan ook een druk kind, en haalde veel streken uit toen hij jonger was. Je ziet het soms nog als hij op het scherm is met zijn twinkelende, ‘deugnieterige’ ogen…

Patricia Nombuyiselo Noah – Trevor is naar haar genoemd – is een eigenzinnige, hardwerkende, gelovige maar ook ambitieuze vrouw die weet wat ze wil, wat voor zwarte vrouwen tijdens de apartheid wel het minst evident moet zijn geweest... In een deel van het boek dat haar evolutie beter beschrijft, begrijp je dat ze zich niet liet voorschrijven wat ze moest doen en laten, wat net het Apartheidsbeleid wel voor haar deed. Ze trok weg uit haar dorp en vond administratief werk in de stad, woonde alleen, betrok verschillende appartementen, of het nu mocht of niet. Zo ontmoette ze ook Trevor’s vader, die ook in één van de door haar betrokken appartementsblokken woonde als expat, op het moment dat ze beslist een eigen kind wilde, ook al wist ze dat hier problemen van konden komen.

Op zijn eigen anekdotische manier, een comedian eigen, vertelt Trevor hoe deze situatie met het einde van de apartheid tenslotte werd rechtgezet en hoe zijn moeder en hij de obstakels die ze tegen kwamen, konden overwinnen. Hij als enig gemengd (‘mixed’) kind gedurende heel zijn opgroeien en schoolperiode, en zij als vrouw en moeder van een gemengd kind waarvan de vader onbekend bleef voor de autoriteiten. Hij was fysiek niet bij de sterkste, maar wel mentaal en qua taal zeer bij de pinken. Ook in andere situaties waarin hij zichzelf dikwijls bracht, bleek humor snel één van zijn sterkste wapens te zijn; hij leerde ook verschillende van de 11 in Zuid-Afrika officieel herkende talen om zich staande te kunnen houden. Wat woordjes Afrikaans leerde hij bijv. om zich bij een deel van de blanken verstaanbaar en aanvaardbaar maken; kennis van het Engels – ook door de keuze van zijn moeder - is dan weer onontbeerlijk om in Zuid-Afrika vooruit te komen met je opleiding en om een goede baan te kunnen vinden.

Het boek is een aaneenschakeling van persoonlijke verhalen van Noah, voorafgegaan echter telkens door een korte inleiding over wetten en beslissingen die tijdens de apartheid werden doorgevoerd, tot in het absurde toe om de bevolking te scheiden in zowat alle aspecten van het leven. Niet alleen tussen blank en zwart, maar ook tussen kleurlingen, Chinezen, Indiërs en Japanners. Op dat vlak is dit verhaal zeker ook een eyeopener over hoe het gewone leven eraan toe ging tijdens die echt zwarte jaren van Zuid-Afrika. Hoe sterk is het niet dat iemand dan met zo’n carrière, bereikt met vallen en opstaan, als dat van Trevor Noah hiervan kan getuigen.