Binnenkijken in de gedachten van Jan Terlouw

Jan Terlouw, ex-minister, ex-fractievoorzitter van de Nederlandse partij D66, Gouden Griffel-winnaar, auteur van o.a. het boekenweekessay Natuurlijk vorig jaar (2018), maar vooral vermaard jeugdboeken-auteur tot over de lands- en taalgrenzen heen, placht al eens een vers te schrijven om zijn gedachten te ordenen blijkbaar. Dit leren we uit zijn nieuwste publicatie, Gedichte gedachten. 

Het is duidelijk dat de thema’s die al naar voor kwamen in zijn jeugdboeken, leidraden van hem zijn gebleven: de natuur, politiek en maatschappij, verantwoordelijkheid en vrijheid, en de liefde en het leven. Alles komt terug in deze bundel waar zijn klassieke bestseller Koning van Katoren maar ook boeken als Oorlogswinter en Oosterschelde: windkracht 10 al over gingen. De verzen die Terlouw tot dan bewaarde in een la bij hem thuis, werden hem listig afhandig gemaakt door uitgever Marie-Anne van Wijnen.  

Het is moeilijk om deze verzen op rijm en die gedachten toegankelijk in woorden omzetten, werkelijk poëzie te noemen die verder kijkt en een diepere waarheid onderzoekt, wat niet wil zeggen dat ze de lezer niet kunnen raken. Ontroering en/of kwaadheid kan in verschillende vormen voorkomen en iets doen met je. Het zijn toch vooral heel persoonlijke verzen van Terlouw, waarin ook het leed en de rouw niet uit de weg worden gegaan:  

Je hebt je gevoegd bij de
duizendmiljard sterren
in het heelal. Ik sta bij het open, nachtelijke raam,
niet begrijpend, starend in de donkere
mysterieus en afstandelijk flonkerende
verte.
En ik zeg je naam.  

Uit: Elgar (p. 35).

Zijn neef Elgar Terlouw kwam in 1991 op 22-jarige leeftijd om bij een verkeersongeluk in Frankrijk.  

Of zijn gedachten over hoe de taal van een persoon ontwikkelt van baby tot de dood onder het hoofdstukje ‘Leven en Liefde’:  

Het eerste woord dat mama hoort uit baby’s mond
dat wordt terstond aan paps gemeld
en doorgebeld in heel het land: familiekrant.

[…]

Zijn laatste woord maar nét gehoord. Met doffe klank
een woord van dank. Toen lag hij neer. Hij sprak niet meer.
En toen hij niets meer had te spreken
toen was het feitelijk wel bekeken.

Uit: Taal (p. 26).    

Zijn liefde voor de natuur, zijn politieke idealen, de vriendschap, het leven: het is allemaal zo herkenbaar in deze verzen. Zijn engagement tegenover de onverschilligheid en het egoïsme in de maatschappij blijft overeind, daar ging de speech over ‘het touwtje in de brievenbus’ ook over, die hij voerde in het tv-programma De Wereld Draait Door en ook viraal ging in Vlaanderen in 2016. Terlouw is met deze bundel geen poëet pur sang geworden, maar heeft zijn plaats in de leesbevordering van verschillende generaties Nederlandse en Vlaamse lezers al jaren geleden gevestigd. Deze uitgave doet daar helemaal geen afbreuk aan en geeft een inkijkje in zijn leefwereld waar zijn trouwe lezers zeker plezier aan zullen beleven.