Drie wijzen uit het Oosten? Oproep tot broederlijkheid!
Een Klassieker met grote ‘K’ is dit laatste werk van de grote Vlaamse auteur Willem Elsschot en tevens het sluitstuk van de nieuwe Elsschot-uitgaven van uitgeverij Polis. Elsschot schreef dit boek in 1946 maar laat het plaatsvinden in 1938, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog zou uitbreken, en dit al zeer duidelijk wordt in het straatbeeld van toen.
Drie Afghaanse zeemannen zijn aangemonsterd in Antwerpen, en Frans Laarmans, Elsschot’s alter ego, wordt op hen attent gemaakt door de eigenaresse van een winkel waar hij zijn krant koopt en hem wijst op drie ‘rijstkakkers’die voor haar zaak staan. Laarmans op zijn beurt noemt hen zijn ‘zwartjes’ op een vriendelijkere doch nog paternalistisch aandoende wijze voor onze tijd. Later zullen ze in een Antwerps politiebureau zelfs uitgescholden worden voor ‘bloody nigger’ en ‘zwarte piet’. Van een actueel boek gesproken… Afghanen die als zwarten worden bestempeld, nu zouden we er trouwens niet meer aan denken.
De welbekende zoektocht naar Maria Van Dam, Kloosterstraat 15 (naam en adres zijn gekrast op een kartonnetje die de heren aan Laarmans tonen) wordt aangevat. Laarmans vindt in hun odyssee een excuus om opnieuw zoals zo vele avonden niet op huis en moeder de vrouw toe te gaan. Op dezelfde schertsende en ironische toon van Elsschot die we zo goed hebben leren kennen uit zijn voorafgaande werken, wandel je mee met hen door de stad Antwerpen, en voel je hun teleurstelling als ze telkens op een verkeerd adres uitkomen. Maria blijkt een fata morgana of eerder een onbereikbaar ideaal te zijn. De tocht ernaartoe blijkt belangrijker. Tenslotte komen ze in het café van Kortenaar terecht waar ze de staat van de wereld opmaken: hoe Laarmans er het christendom probeert uit te leggen in zijn krakkemikkige Engels, is bijzonder hilarisch. De drie grote thema’s liefde, religie en politiek komen aan bod in dit vreemd aandoende maar toenadering zoekende gesprek. Die drievuldigheid duikt zo altijd weer op…
De drie wijzen uit het oosten, die naar (de heilige) Maria zoeken, en een ster, hun gids Laarmans, volgen. Velen weten wel weg met de duidelijke symboliek uit het boek, Elsschot komt er zelfs mee weg om dit in zijn novelle zélf te relativeren: ‘Nu kan Maria ieder ogenblik verschijnen, want in de grot van Lourdes is het wonder ook gebeurd.’ Op deze manier herken je de echte meester.
Toch is Elsschot bij uitstek een auteur die een heldere en zakelijke schrijfstijl heeft, en normaal gezien ook neerschrijft wat hij bedoelt. Hier kunnen symbolenzoekers en de nuchtere lezers die alleen kijken naar wat er echt staat, oneindig met elkaar over blijven discussiëren. De sterkste boodschap die dit verhaal ook vandaag naar voren kan brengen, is toch diegene die hij zelf schreef jaren na de verschijning van Het Dwaallicht in een brief:
'Ik heb in dat boekje in het licht willen stellen dat mensen van zéér verschillende stand, godsdienst, ras en kleur broederlijk met elkaar kunnen omgaan en vriendschap sluiten.'
In een korte novelle op dergelijke precieze wijze uit de doeken doen wat zijn kijk op de maatschappij was, het is niet velen gegeven. Nadien is zijn meesterlijke pen jammer genoeg blijven zwijgen. En niet onaangekondigd overigens.
'En opnieuw aan Ali denkend, schiet mij een liedje uit mijn jeugd te binnen:
Adieu, adieu,
I can no longer stay with you
I hang my harp on a weeping willow-tree
and may the world go well with thee.'
Willem Elsschot liet ons een prachtig en overzichtelijk oeuvre na, om te lezen en te blijven herlezen, om te genieten van zijn onovertroffen stijl, zijn heldere taalgebruik, zijn humor, zijn boodschap en zijn intensiteit.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
