Drie wijzen uit het Oosten? Oproep tot broederlijkheid!
Een Klassieker met grote ‘K’ is dit laatste werk van de grote Vlaamse auteur Willem Elsschot en tevens het sluitstuk van de nieuwe Elsschot-uitgaven van uitgeverij Polis. Elsschot schreef dit boek in 1946 maar laat het plaatsvinden in 1938, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog zou uitbreken, en dit al zeer duidelijk wordt in het straatbeeld van toen.
Drie Afghaanse zeemannen zijn aangemonsterd in Antwerpen, en Frans Laarmans, Elsschot’s alter ego, wordt op hen attent gemaakt door de eigenaresse van een winkel waar hij zijn krant koopt en hem wijst op drie ‘rijstkakkers’die voor haar zaak staan. Laarmans op zijn beurt noemt hen zijn ‘zwartjes’ op een vriendelijkere doch nog paternalistisch aandoende wijze voor onze tijd. Later zullen ze in een Antwerps politiebureau zelfs uitgescholden worden voor ‘bloody nigger’ en ‘zwarte piet’. Van een actueel boek gesproken… Afghanen die als zwarten worden bestempeld, nu zouden we er trouwens niet meer aan denken.
De welbekende zoektocht naar Maria Van Dam, Kloosterstraat 15 (naam en adres zijn gekrast op een kartonnetje die de heren aan Laarmans tonen) wordt aangevat. Laarmans vindt in hun odyssee een excuus om opnieuw zoals zo vele avonden niet op huis en moeder de vrouw toe te gaan. Op dezelfde schertsende en ironische toon van Elsschot die we zo goed hebben leren kennen uit zijn voorafgaande werken, wandel je mee met hen door de stad Antwerpen, en voel je hun teleurstelling als ze telkens op een verkeerd adres uitkomen. Maria blijkt een fata morgana of eerder een onbereikbaar ideaal te zijn. De tocht ernaartoe blijkt belangrijker. Tenslotte komen ze in het café van Kortenaar terecht waar ze de staat van de wereld opmaken: hoe Laarmans er het christendom probeert uit te leggen in zijn krakkemikkige Engels, is bijzonder hilarisch. De drie grote thema’s liefde, religie en politiek komen aan bod in dit vreemd aandoende maar toenadering zoekende gesprek. Die drievuldigheid duikt zo altijd weer op…
De drie wijzen uit het oosten, die naar (de heilige) Maria zoeken, en een ster, hun gids Laarmans, volgen. Velen weten wel weg met de duidelijke symboliek uit het boek, Elsschot komt er zelfs mee weg om dit in zijn novelle zélf te relativeren: ‘Nu kan Maria ieder ogenblik verschijnen, want in de grot van Lourdes is het wonder ook gebeurd.’ Op deze manier herken je de echte meester.
Toch is Elsschot bij uitstek een auteur die een heldere en zakelijke schrijfstijl heeft, en normaal gezien ook neerschrijft wat hij bedoelt. Hier kunnen symbolenzoekers en de nuchtere lezers die alleen kijken naar wat er echt staat, oneindig met elkaar over blijven discussiëren. De sterkste boodschap die dit verhaal ook vandaag naar voren kan brengen, is toch diegene die hij zelf schreef jaren na de verschijning van Het Dwaallicht in een brief:
'Ik heb in dat boekje in het licht willen stellen dat mensen van zéér verschillende stand, godsdienst, ras en kleur broederlijk met elkaar kunnen omgaan en vriendschap sluiten.'
In een korte novelle op dergelijke precieze wijze uit de doeken doen wat zijn kijk op de maatschappij was, het is niet velen gegeven. Nadien is zijn meesterlijke pen jammer genoeg blijven zwijgen. En niet onaangekondigd overigens.
'En opnieuw aan Ali denkend, schiet mij een liedje uit mijn jeugd te binnen:
Adieu, adieu,
I can no longer stay with you
I hang my harp on a weeping willow-tree
and may the world go well with thee.'
Willem Elsschot liet ons een prachtig en overzichtelijk oeuvre na, om te lezen en te blijven herlezen, om te genieten van zijn onovertroffen stijl, zijn heldere taalgebruik, zijn humor, zijn boodschap en zijn intensiteit.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
