De eerste blanke vrouw in Kongo
“Een heldendaad overschrijdt altijd de grenzen van de rede. Wie kan zeggen dat een held dwazer is dan wie nooit in beweging komt, omdat hij alleen naar zijn verstand luistert? Ik was dapper en dwaas. Ik, Gabrielle Deman. Zonder dwarsliggers geen spoor.”
Gabrielle Deman heeft echt bestaan. Ze is het hoofdpersonage van deze fictieve roman die is gebaseerd op jarenlang bronnenonderzoek van debutante Herlinde Leyssens (1968), uit het Brusselse Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Als dochter van kunst-uitgever Edmond Deman groeit ze op in het Brussel van het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw in een omgeving met kunstenaars. Oncle Théo (van Rysselberghe), oncle Maurice (Maeterlinck) en oncle Emile (Verhaeren) zijn kind aan huis bij haar vader en Léon (Spilliaert) komt hun familie binnen als eerste verloofde van haar zusje Paulette. Maar haar dromen zijn anders: zij wil de wereld ontdekken en dan voornamelijk de nieuwe eigendom van de Belgische koning Leopold II: ‘Kongo-Vrijstaat’ blijft zijn persoonlijke eigendom van 1885 tot en met 1908. Als eerste ‘witte vrouw’ zal zij heel Kongo doorkruisen aan de zijde van Albert Sillye, commandant van de ‘Force publique’. Bovenal is dit een roman over een vrouw die weet wat ze wil, en in dit door mannen gedomineerde tijdsgewricht zich een weg probeert te banen om haar dromen waar te maken.
In het eerste deel van het boek leren we Gabrielle beter kennen en lezen we meer over haar kennismaking met Sillye, hoe hij op een dag de bibliotheek van haar vader komt binnen denderen en dan wel niet direct haar hart wegkaapt maar toch voldoende indruk op haar maakt en in hem haar ticket ziet om thuis weg te geraken. Daar hij terug moet vertrekken naar Kongo, verloven ze zich al snel en probeert ze zich tijdens zijn tweede mandaatperiode voor te bereiden op haar eigen avontuur. De vorderingen van de militaire campagne tegen de Arabische slavenhandelaars en de blik van een koloniale commandant op dit pas aangesneden onmetelijke land worden de lezer meegegeven in de vorm van brieven van Sillye aan Gabrielle. Uiteraard is dit een koloniale, zeer paternalistische blik op de ‘inlanders’, die onderdrukt en tegelijkertijd gemissioneerd worden.
Ondertussen poogt Gabrielle een wetenschappelijke studie te beginnen aan de universiteit, waar ze echter al snel wordt weggepest door een aantal professoren die geen vrouwen in hun heiligdom dulden. Dan probeert ze het maar anders, door zich op de fotografie te storten en later ook op de taxidermie. Ze verblijft lange tijd in Engeland waar ze door een lezing de Engelse zendelinge Alice Seeley Harris leert kennen, die dan al cruciale foto’s heeft vastgelegd van het wrede bewind van Koning Leopold II en zijn gezanten. Gechoqueerd schrijft ze hierover naar haar verloofde, die deze aantijgingen afdoet als vals of slechts getuigen van sporadische voorvallen.
Hoewel haar verloofde eens teruggekeerd in 1903 hoopt niet meer te worden opgeroepen opnieuw, vertrekt Gabrielle uiteindelijk toch samen met hem, dit keer als getrouwd koppel, in juni 1904, om pas in 1906 terug te keren en een compleet ander – en wijzer geworden – leven dan voordien verder te zetten. Heimwee, haar twijfels en verlangens vergezellen Gabrielle op deze reis in het onbekende. Haar menselijkheid en respect ten opzichte van haar personeel en andere inlanders steken schril af tegen de dan heersende hardvochtigheid van die tijd, toch is zij uiteraard ook beïnvloed door de kolonialistische geest van haar tijdsgewricht.
De belevenissen van Gabrielle en Albert, zowel apart als samen, in dit tot de verbeelding sprekende en complexe ‘hart der duisternis’, maken de ietwat tragere inleiding, als die je al mocht storen, volledig goed. Het is van deze reis dat er ontelbare documenten en foto’s zijn gevonden door de schrijfster van dit boek in een doos in het Afrikamuseum. Ze heeft uit dit archief een meeslepend en zeer avontuurlijk verhaal gedistilleerd van een jonge, (over)moedige vrouw die de vrijheid wil opzoeken en haar ‘korset’ afleggen, in een uiterst boeiende context over dewelke je tegelijkertijd heel wat kan leren. Het boek leest zeer vlot, hoewel je er hier en daar wat Franse tekst moet bijnemen, en is geschreven in helder weliswaar af en toe wat verouderd Nederlands uit het beschreven tijdvak. Dat de schrijfster gedegen research heeft gedaan en zich heel goed heeft ingewerkt in de materie, staat ook buiten kijf. Het verhaal van Gabrielle zal worden voortgezet in een volgend deel, dat héél snel mag verschijnen!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
