De schrijver in het mediatijdperk
Wie is Sander Bax, en wat heeft hij te zeggen over De Literatuur in Nederland? Bax is universitair hoofddocent literatuurwetenschap, cultuurgeschiedenis, en vakdidactiek Nederlands bij de Universiteit van Tilburg – best veel tekst voor op één visitekaartje. Hij werkt aan een literatuurgeschiedenis van de twintigste eeuw, en schreef eerst dus dit boek, waarin hij onderzoekt of er in dit door de media gedomineerde tijdperk nog wel ruimte is voor ‘echte’ literatuur die vernieuwend of tegendraads is.
Goeie vraag, die niet in een paar soundbytes te beantwoorden is. Daarom pakt Bax het schematisch aan en definieert eerst de hoofdvraag van dit boek: ‘Hoe beïnvloeden de ‘discursieve’ (ongeschreven) regels van het medialandschap het gesprek over literatuur in de massamedia van de eenentwintigste eeuw?’ Met massamedia bedoelt hij radio, tv, dag- en weekbladen en sociale media.
Hij stelt drie van deze ‘regels van de hedendaagse mediacultuur’ aan de orde, en geeft ook aan waarom ze op gespannen voet staan met meer klassieke definities van literatuur. Regel 1 gaat over ‘succes’. Een succesvolle schrijver is aantrekkelijk voor de media, zodat de kans sterk toeneemt om aan de tafel van bijvoorbeeld Jeroen Pauw uitgenodigd te worden. Regel 2 verstrengelt zich daar direct mee: ‘de fascinatie van media voor het ‘echte, intieme, waargebeurde’. Als je succesvolle boek ook diep tragisch is, zal bijvoorbeeld M geïnteresseerd zijn, en zal Margriet niet alleen over het boek beginnen, maar verder graven naar liefst schokkende privé zaken. Hoe meer deze twee aspecten met elkaar samenhangen, hoe meer media-aandacht. Regel 3 tenslotte gaat over actualiteit en politiek. Als je roman een actueel of politiek standpunt verkondigt (bij voorkeur controversieel), dan stijgt de kans aanzienlijk om bijvoorbeeld bij Matthijs van Nieuwkerk aan tafel te komen.
Dit alles is niet nieuw, de insteek van Bax wel: hij zoekt uit of in het huidige medialandschap de definitie van hedendaagse literatuur vergeleken met klassieke literatuur nog wel hetzelfde is. Dat lijkt me niet, zou de oplettende lezer zeggen en inderdaad, die twee definities staan op gespannen voet met elkaar. Maar, en dat is het goede nieuws, ze sluiten elkaar ook niet uit. Het boek geeft een aantal voorbeelden van schrijvers die in het nieuws zijn geplonsd. Daarover volgt een grondige analyse: in welk tv-programma verschenen ze, en welke andere media zoals kranten, tijdschriften, blogs, besteedden aandacht aan ze? De analyses volgen zulke verschillende schrijvers als Maxim Februari, Herman Koch, Kluun, Saskia Noort, Connie Palmen, Abdelkader Benali. Die afwisseling maakt het boek prettig leesbaar, naast de soms taaiere theorie.
We krijgen een goed beeld van het Nederlandse medialandschap, en als we aspirant schrijver zouden zijn, vergaren we tegelijkertijd uitstekende tips om met ons literaire werk in de media te scoren. Een aanrader: “De media bieden voor schrijvers mogelijkheden om aandacht te genereren, nieuw werk te presenteren, maar ook om een maatschappelijk punt te maken. Maar wie van die mogelijkheden gebruikmaakt, kan niet anders dan het mediaspel meespelen. Dat betekent voortdurend manoeuvreren tussen wat je van jezelf wilt laten zien en het beeld dat het medium van jou wil laten zien.”
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nico
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
