Geen gipsbeen aanbrengen om leukemie te behandelen

Wie kent Risto Siilasmaa? U hoogstwaarschijnlijk ook niet voordat u dit boek ging lezen. Nokia daarentegen is bij iedereen bekend. Zeker de wat ouderen onder ons die de opkomst van de Nokia-telefoontjes hebben meegemaakt, in feite de voorlopers van alle smartphones die nu de markt bevolken.  

Legendarische telefoontjes waren dat, toen al voorzien van veel features die later alle andere concurrenten ook zouden inbouwen. Even legendarisch was het onhandige menu van de Nokia, ook dat zullen de oudjes zich nog voor de geest kunnen halen. Als je een simpel sms’je verstuurde, moest je jezelf door een schema heenworstelen dat zó tegen-intuïtief was, dat tegen de tijd dat je op ‘send’ kon drukken, het sms’je ergens onderweg allang verdwenen was. Dat menu hing onverbrekelijk samen met het besturingssysteem Sybian, dat daardoor eerst de opgang en later de neergang van het concern zou bewerkstelligen.  

Nokia was rond het jaar 2000 toonaangevend in de mobiele markt. In 2001 schreef Time: “Finland heeft sinds de sauna niets meer geproduceerd wat zo populair was als de mobiele telefoons van Nokia.” In de loop van de volgende 10 jaar verkocht Nokia zoveel telefoons wereldwijd dat ze verantwoordelijk waren voor 4 procent van het Finse bruto binnenlands product, en bijna een vijfde van de hele Finse export genereerde. Het bedrijf verdiende net zoveel geld als alle andere bedrijven in Finland bij elkaar.  

Maar, er kwamen kinken in de kabel. Apple introduceerde in 2017 de iPhone. Die was zo briljant in eenvoud en ontwerp dat het de Nokia-toestellen in de schaduw stelde. Technologisch niet eens, maar qua vorm en hipheid kozen steeds meer mensen voor Apple, en die trend zette genadeloos door. Naast Apple kwam ook Samsung op, LG, en later de prijsvechter Huawei. Het marktaandeel van Nokia brokkelde af als een gletsjer in de zomer. Nokia verloor in vier jaar tijd 90 % van zijn waarde. Insiders zeiden dat het de vraag niet was óf het bedrijf failliet zou gaan, maar wanneer.  

Risto Silasmaa kreeg die vraag gratis in zijn schoot geworpen. Hij was directeur van zijn eigen opgerichte ICT-beveiligingsbedrijf en wilde zijn horizon verruimen. In 2008 trad hij toe tot Nokia’s raad van bestuur. De zaken gingen toen nog redelijk, van buitenaf gezien. Silasmaa dacht in een gezond bedrijf terecht te komen, maar al snel bleek dat alles om hem heen instortte. Het bestuur van Nokia had een wegkijkende houding, Nokia was immers wereldleider? De realiteit was gruwelijker.  

Silasmaa werd raadsvoorzitter, wat betekende dat hij feitelijk de leiding had, en krabde zich serieus achter zijn oren. Was het bedrijf nog wel te redden? In het boek vertelt hij hoe de ene ramp de andere opvolgde, er meer lijken uit de kast kwamen dan hij kon vermoeden, het logge Sybian besturingssysteem werkte als een molensteen, en hoe hij met gezond verstand “door de crisis te begrijpen” zichzelf aan zijn haren omhoog uit het moeras wist te trekken.  

Hoe smeuïg en vol human interest opgeschreven ook, feitelijk lezen we hier een managementboek. De auteur vertelt over de instorting van Nokia zoals die zich achter de schermen voltrok, en laat zien wat zijn eigen overlevingsstrategieën waren. Eén van de belangrijkste inzichten kreeg hij toen de bestuursraad weer eens niet adequaat reageerde op een ramp. Silasmaa deed een stap terug en analyseerde waar en hoe het fout was gegaan. “Dat was nodig, want voor je het weet breng je een gipsbeen aan om leukemie te behandelen.”  Respect verdient de man zeker – hij hield het hoofd koel in situaties waar de meeste anderen het bijltje erbij neer hadden gegooid. Dat heldenverhaal alleen al is het lezen waard.