Mijn late herontdekking van Mulisch
Op eigen houtje doorpuzzelend zag ik nog meer moois. Om een voorbeeld te noemen: de hoofdpersoon heet Anton Steenwijk, zijn initialen zijn dus a.s. wat klinkt als 'as'. Bij 'as' denk je aan vernietiging en verkoold worden door vuur, en precies die connotaties zitten dan in de naam van Anton Steenwijk, en spelen ook een grote rol in het mooie slot van deze roman. Vernietiging en vergankelijkheid is door WOII deel van zijn wezen: DAT is m.i. de symboliek van zijn intialen. Een ander mooi motief is hoe verzetstrijdster Truus Koster, die Anton pal na (of eigenlijk tijdens) de vernietiging van zijn familie ontmoet in een duistere gevangenis, uitgroeit tot een soort substituutmoeder of substituutgeliefde in Antons hoofd. Nooit heeft hij haar gezicht gezien, en toch is zijn in zijn onbewuste bijna een godin geworden die hem helpt in zijn tocht vanuit het donker in het licht. Een glimp van licht in hermetisch duister, even vaag waargenomen als een moeder door het kind in de wieg, maar even wezenlijk. Ook zijn er allerlei toespelingen op alchemie, het onbewuste, de droom: toespelingen die volgens mij vooral suggereren dat het bij belangrijke gebeurtenissen (ook het traumatisch voorval van Anton) niet gaat om 'de objectieve werkelijkheid', maar om de vorm die deze werkelijkheid krijgt dankzij fantasie en kunstzinnige verbeeldingskracht. Een verbeeldingskracht die voor Mulisch bijna een soort alchemie is, waarbij de werkelijkheid een soort vormloze oerstof is die tot een rijk geschakeerd weefsel wordt getransformeerd.
Ik heb dit boek tijden lang vermeden omdat ik uit recensies had begrepen dat alle raadsels uiteindelijk worden verklaard, en dat het boek (evenals diverse andere boeken van Mulisch) dus een soort cryptogram zou zijn dat je kunt oplossen. Dat is dus gelukkig niet zo: het is een mooi verhaal met allerlei raadselachtige elementen, en hoe meer je in die raadselachtige elementen duikt, hoe dieper het raadsel wordt. Daarmee is het ook een inspirerende illustratie van wat eigenzinnige verbeeldingskracht vermag. Wel wat wrang dat ik daar nu pas achter kom, maar beter laat dan nooit. Het is duidelijk: ik moet die man gaan herontdekken, en ga dus meer van hem lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nico van der Sijde
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
