Waste Tide, een geslaagde Chinese sciencefictionroman
Chinese sciencefiction is bezig aan een opmars. Hoewel er in China al lang een flinke markt voor is, bereikte van dat materiaal maar heel weinig de westerse lezer. De laatste jaren is dat, mede door de roep om meer diversiteit in het genre, aan het veranderen. Een van de drijvende krachten in dit proces is de Chinees-Amerikaanse schrijver en vertaler Ken Liu. Zijn eigen werk kent uiteraard veel Chinese thema’s maar als vertaler reikt zijn invloed misschien nog wel verder. Zijn vertaling van Liu Cixins roman The Three Body Problem won in 2015 een Hugo Award. De eerste vertaalde roman die met deze prijs aan de haal ging.
Waste Tide is een recenter vertaalproject van Liu. De roman verscheen in 2013 in het Chinees en verscheen in april zowel voor de Amerikaanse als Britse markt in vertaling. Aan vertalingen in een reeks andere talen wordt momenteel gewerkt maar voor zover ik weet staat er geen Nederlandse uitgave op stapel. Van Chen zijn tot op heden alleen korte verhalen in het Engels verschenen. Een aantal van deze verhalen zijn te vinden in de eveneens door Liu samengestelde en vertaalde bloemlezing Invisible Planets: Contemporary Chinese Science Fiction in Translation uit 2016.
Afval is geld waard, zeker in een tijd waarin natuurlijke hulpbronnen schaars worden en er voor steeds geavanceerder elektronica veel vraag is naar exotische metalen. Op Silicon Isle, een schiereiland aan de zuidkust van China sorteren duizenden mensen gevaarlijke afgedankte elektronica op zoek naar waardevolle zaken. Mimi is een van deze arbeiders. Gelokt met loze beloften is zij een van de vele Chinezen die op zoek naar een beter leven het platteland verlaten. Silicon Isle blijkt echter door en door corrupt te zijn. Drie families domineren alle activiteiten en zijn voornemens om hun winstmarge te laten dalen door zich te bemoeien met zaken als milieu, arbeidsomstandigheden en sociale rechtvaardigheid. Het evenwicht wordt verstoord als er een Amerikaanse zakenman arriveert met een voorstel dat te mooi lijkt om waar te zijn. De Chinezen zijn wantrouwig. Snel ontwikkelt zich een schimmig steekspel waarin Mimi ongewild één van de pionnen is.
Het is een buitengewoon slimme keuze geweest. Deze roman bevat een reeks aan actuele thema’s die de westerse lezer bekend zullen voorkomen. Het is Chinees, maar niet zo Chinees dat de Amerikaans lezer zich al te zeer hoeft te verdiepen in de culturele achtergrond van het boek. Liu heeft overduidelijk zijn best gedaan om het aantal voetnoten tot een minimum te beperken. Hij doet wel zijn best om de lezer iets bij te brengen over de verschillende varianten die het Chinees rijk is.
Een van de belangrijkste karakters in het boek is een Amerikaan die probeert een zakelijke overeenkomst te sluiten. Hij is echter meer dan hij op het eerste gezicht lijkt te zijn. Aan de ene kant is hij het gezicht van de harde kapitalistische wereldeconomie. Aan de andere kant is hij ook driftig op zoek naar vergiffenis en betekenis.
Gevangen tussen Mimi aan de ene kant en zijn Westerse baas aan de andere kant is de Chinese jongen die als vertaler is meegekomen met de Amerikaans zakenman. Hij is in China opgegroeid en als tiener naar de VS gegaan met zijn ouders. Na te zijn afgestudeerd, gaat hij nu voor het eerst terug naar zijn geboorteland en probeert zijn plaats in de wereld te vinden. De verbinding tussen zijn Chinese wortels en de Amerikaanse samenleving is echter niet zomaar gelegd. Zijn relatie met de Chinese karakters is moeizaam, vaak zelfs krampachtig.
Chen neemt in de roman nadrukkelijk de westerse gewoonte om ongewenst afval naar andere delen van de wereld te verschepen op de korrel. Een thema dat ook in bijvoorbeeld in het werk van Paolo Bacigalupi voorkomt. De roman speelt in de nabije toekomst maar is deels gebaseerd om Chens eigen ervaringen in Guiyu, een Chinese plaats waar veel elektronisch afval verwerkt wordt. Het gebied is inmiddels enorm vervuild met onder andere zware metalen en PCBs. De Chinese overheid heeft vanaf 2013 wel ingegrepen in het gebied maar van het opruimen van de vervuiling is lang niet overal sprake. Dit boek confronteert de westerse lezer ongenadig met de consequenties van wegkijken en geen vragen stellen.
De gevaren voor mens en milieu worden beeldend weergegeven. Chen schetst daarbij een systeem waarin niet al te zwaar getild wordt aan mensenlevens of gezondheid. Gezien de parallel met de situatie in Guiyu en het tijdstip waarop de roman in China gepubliceerd is, is het boek verrassend maatschappijkritisch. De Chinese overheid heeft, met reden, geen al te beste reputatie op het gebied van vrijheid van meningsuiting.
Afgedankte elektronica is dus gevaarlijk, vervuilend en, als we de huidige trend doorzetten, potentieel een enorm probleem. Chens toekomst is zonder enige twijfel dystopisch te noemen. We zijn er echter ook in toenemende mate van afhankelijk. In de roman vloeien technologie en de mens samen tot een iets dat niet meer volledig menselijk is en op een manier met de wereld verbonden is die zowel nieuwe mogelijkheden als gevaren met zich meebrengt. Mimi als analogie voor een samenleving die zich zonder zich daar volledig van bewust te zijn ontwikkelt tot iets dat het biologische en stoffelijke overstijgt.
Alles bij elkaar genomen is Wast Tide een geslaagde sciencefictionroman. Het bevat veel elementen die op dit moment ruim de aandacht krijgen in het genre. Chinese sciencefiction bevat vaak veel culturele verwijzingen die voor de westerse lezer niet te volgen zijn. Liu lost dat met een paar voetnoten goed op. Mogelijk gaat in de vertaling iets van de rijke variëteit van Chinese topolecten verloren gaat maar dat zal voor de meeste lezers de pret niet drukken. Uit zijn korte werk kwam al naar voren dat Chen een getalenteerde schrijver is. Met deze roman zou hij zijn naam in de Engelstalige wereld wel eens definitief gevestigd kunnen hebben.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Rob Weber
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
