Eén wonder te veel

Geronimo was de codenaam voor de militaire missie die de Verenigde Staten uitvoerden op 1 mei 2011 om Osama bin Laden gevangen te nemen of te doden in Abbottabad in Pakistan. Bin Laden kwam bij deze operatie om het leven, of toch niet? Leon de Winter gebruikt dit historische gegeven om ons mee te nemen in een complottheorie, een alternatief dat even waanzinnig als realistisch lijkt.

We maken kennis met ex-commando Tom Johnson die de militaire wereld vertegenwoordigt, een wereld waarin veel aan regels gebonden is maar achter de schermen veel krachten werkzaam zijn die volkomen zonder regels hun gang kunnen gaan. Tom Johnson is gescheiden van Vera (het boek begint en eindigt met een dialoog tussen deze twee) vanwege het verlies van hun dochtertje. Zij is slachtoffer van de terroristische aanval in 2004 in Madrid. "De rouw om haar dood is zoiets als het montuur van een bril die je draagt. Het is het kader van alles wat je ziet, ook al let je er niet op".

We maken kennis met Jabbar, een Pakistaanse jongen met maar één droom: naar Amerika gaan met zijn geliefde Apana. Hij woont in het huis naast 'De Sjeik' in Abbottabad en maakt van nabij mee wat daar gebeurt op die bewuste 1 mei. Per ongeluk komt hij in het bezit van belangrijke geheimen van Bin Laden waardoor hij midden in de jacht daarop belandt.

Verder maken we kennis met Apana, een Afghaans meisje, wees geworden in een andere strijd, verminkt door de Taliban, die als een rode draad door het verhaal loopt en diverse kampen en religies met elkaar verbindt. Apana wordt gegrepen door de Goldberg Variaties van Bach. "Ze wist vanaf dat moment dat schoonheid pijn deed omdat de beleving ervan eindig was", christelijke muziek waarvoor ze haar handen en oren moet opofferen.

De Goldberg variaties van Bach speelden ook in andere romans een rol, bijvoorbeeld in Contrapunt van Anna Enquist, een roman over het verwerken van gevoelens in de muziek, over het verwerken van het verdriet om een overleden kind. Bach componeerde de variaties om de dood van zijn zoon te verwerken. Ditzelfde thema speelt ook in Geronimo: Tom Johnson houdt van deze muziek vanwege de schoonheid en omdat de muziek herinneringen oproept aan zijn overleden dochtertje. Apana deelt deze emoties, haar hele familie is gedood bij bombardementen. Waar bij Anna Enquist veel kennis gevraagd wordt van de lezer op muziek gebied, legt Leon de Winter de achtergrond van de muziek stap voor stap uit aan Apana, en daarmee aan de lezer.

Apana heeft hulp nodig en wordt door zowel christenen, joden als moslims geholpen. Het is moeilijk in deze complexe wereld mensen in te delen in categorieën 'goed' of 'slecht' lijkt De Winter te willen zeggen. Ook onze held Jabbar doet dingen waar hij niet trots op is en aan de andere kant blijkt zelfs Osama bin Laden een menselijke kant te hebben. Toch komt 'het westen' er beduidend beter vanaf dan het islamitische deel van de wereld.

Wat als Osama bin Laden níet gedood zou zijn in Abbottabad? Een bekende complottheorie die De Winter uitdiept. In een wereld vol groeperingen die elkaar naar het leven staan maar elkaar ook helpen wanneer daar voordeel bij te behalen is, zou het mogelijk geweest zijn. Dat laat Leon de Winter zien in een krankzinnig scenario dat iedereen de wenkbrauwen doet fronsen die het als samenvatting leest. Een samenvatting doet dit boek geen recht. Het is veel: het is een liefdesgeschiedenis, een roman, een thriller, met daarin telefoongesprekken, een toespraak van Obama, gedachten over goed en kwaad. Het boek is spannend tot het einde. Toch bekruipt je op het einde het gevoel dat het allemaal te veel is. In ieder geval één wonder te veel: Apana’s wonder.