De kunst van het leven

Grootser dan ik is de debuutroman van Suzanne Brink (1966), journalist en illustrator en bevat autobiografische elementen. Het boek kwam dit voorjaar uit onder de titel Waterballon, maar de titel en cover sloegen niet aan bij boekhandelaren en daarom besloot de uitgeverij tot een make-over. ‘Een nieuwe kans’ noemt Brink het op haar website en die is terecht. Grootser dan ik is het waard om gelezen te worden.

Het is een ontwikkelingsroman over Sara van der Marel, die opgroeit in de jaren tachtig in Rijsenhout, een dorp in de polder waar iedereen elkaar kent, iedereen naar de kerk gaat en de sociale controle groot is. Zij voelt zich niet thuis in het dorp, in haar familie en op school. 

‘Er zat een dummy van mij in de klas, een sculptuur van vlees en bloed met dezelfde maten en vormen en zelfs een kloppend hart. Maar mijn geest was gevlogen, schoot van de sterren naar mierenhopen en onderzocht de stof waar het leven van gemaakt was.’

Sara vlucht in tekenen en probeert op de kunstacademie in Utrecht te komen, maar dat lukt niet. 

‘Ik was bang dat ze zouden vragen waarom ik tekende, waarom ik naar de kunstacademie wilde. Als ik de capaciteiten had om zulke vragen goed te beantwoorden, was ik nooit gaan tekenen. Zo kon je het ook zien.’

Ze wordt wel aangenomen in Kampen, neemt haar intrek in een studentenhuis met 4 jongens en komt tot bloei. Alles is nieuw en spannend: de studie, nieuwe vrienden, je eigen beslissingen nemen. Ze gaat nog maar zelden naar huis (haar kamer thuis is ook meteen vergeven aan twee zusjes) en breekt met haar enige vriendin uit Rijsenhout. Ooit had ze gedacht 'Er was een wereld waarin ik naadloos zou passen' en die vindt zij nu in de gesprekken met haar huisgenoten Milan, Theo, Harm, Albert en hun vriend Jacco. Vrij zijn is heel belangrijk en ze geniet er met volle teugen van.

Sara neemt de kunst serieus en heeft daar veel gesprekken over met vrienden en studiegenoten. Brink weet de combinatie van ernst en naïviteit in deze gesprekken goed te treffen. Sara heeft de God van haar ouders verruild voor kunst en de overeenkomst tussen die twee valt op bij een bezoek aan het Stedelijk Museum waar ze de bezoekers observeert: ‘Het was een kerkdienst. Dat gefluister. Schrikken van een piepende gymp of een ritselend snoeppapiertje.’ Tegen medestudent Marjan zegt ze: 'Eerst had ik God, nu kunst.' Samen willen ze een nieuwe kunststroming opzetten, groots en meeslepend leven. ‘Alleen in de kunst vind je oprechtheid.’

Ze wordt verliefd op de onbereikbare Milan die haar muze wordt. Eindeloos tekent ze hem, tekeningen die door Milan niet eens worden bekeken. Ze ontdekt (haar eigen) seksualiteit, ontwikkelt sociale vaardigheden, kortom: ze wordt volwassen. Ze geeft haar leven vorm, neemt belangrijke beslissingen en durft ook ‘als ze de bodem raakt’ zoals ze dat zelf formuleert, een nieuwe koers te varen. 

Suzanne Brink schrijft in een aantrekkelijke stijl, met onderhuidse humor en rake observaties. De sfeer van de jaren tachtig, toen uit huis gaan en studeren nog écht een nieuwe levensfase inluidde, is raak geschetst. De beklemming, de verveling en machteloosheid die ze ervaart in Rijsenhout zijn voelbaar, evenals de opluchting en vrijheid in Kampen. De worsteling van een jong volwassene om te voldoen aan maatschappelijke normen en waarden maar ook vrij en autonoom te zijn, is universeel en herkenbaar. We mogen blij zijn dat Grootser dan ik in de boekhandel ligt!