'Eerlijk zijn'
“ ’Ben je soms van plan een boek over me te schrijven?’
‘Misschien, als je wat minder liegt.’
Ze lachte schamper. ‘Hoor wie het zegt.’ ”
Adriaan van Dis’ moeder wil dood. En eindelijk begint ze te vertellen. Maar voor niets gaat de zon op: in ruil voor haar verhalen wil ze pillen, rust, een zachte dood. Ze vertelt met horten en stoten, soms een heel verhaal, soms alleen een flard. Over haar leven in Zeeland en in Indië, de oorlog, eenzaamheid, het kamp, haar eerste Just en haar tweede Just, over Van Dis’ drie halfzusjes en over hemzelf, het bastaardkind ("gebruiken als geuzennaam"). Van Dis maakt aantekeningen die hij later verwerkt tot boek en geeft haar zo "een papieren leven, […] of nog beter: een nieuw leven."
Het boek is een prachtig geschreven tragikomedie over het leven van een moeder, toen en nu: oud, verschrompeld en afhankelijk (zoon Van Dis moet bijvoorbeeld iedere week bonbons en amandelkrullen meenemen), maar tegelijkertijd eigenwijs en zelfstandig ("doe ik zelf"). De verteller beseft hoe sterk hij is gevormd door zijn moeder, in plaats van door zijn vader, wat hij altijd dacht. Waar zijn moeder tot nu toe slechts in de marge van Van Dis’ romans verscheen, is ze dit keer het onderwerp van schrijven. De verteller neemt geen blad voor de mond: zijn moeder is een boosaardige vrouw. Zij en haar verhalen worden onder de loep genomen, wat resulteert in een rijke biografie, waarin je ook het nodige te weten komt over Adriaan van Dis zelf en de eigenaardige relatie die hij tijdens haar leven met zijn moeder onderhield.
Je vraagt je af of de verteller en de schrijver dezelfde persoon zijn. Ze hebben veel gemeen: vader uit Indië, overleden, Hollandse moeder, zat in een jappenkamp, drie bruine halfzusjes, twee overleden, hij woonde in Parijs en heeft nu een houten huis in de Achterhoek. Van Dis (de schrijver) vertelt (in interviews etc.) over zijn eigen moeder alsof het dezelfde moeder is als in zijn boek. Maar Van Dis (schrijver en verteller) blijft ook vraagtekens plaatsen bij die waarheid. De auteur in een interview met de Volkskrant (8 november 2014):
“We leven in een tijd van realityshows die volledig gescript zijn, maar waarvan we toch willen dat het allemaal waar is. O wee als je de mensen teleurstelt en zegt dat het níet allemaal waar is! Ik wil natuurlijk dat het waar is als je het léést. Deze hele roman gaat over waar en onwaar. Hoe vertel ik een verhaal?”
Adriaan van Dis geeft toe dat hij ook de verteller is, maar: “wie ‘ik’ schrijft en zich die ‘ik’ iets laat herinneren, die liegt al”, aangezien je niet weet wat de herinneringen van een kind van tien zijn.
De verteller Van Dis schrijft ook over zijn nog te schrijven boek: de uitgever vraagt steeds hoe het staat met zijn nieuwe boek, maar hij is er nog niet aan begonnen, terwijl we er in feite natuurlijk in zitten te lezen. Er ontstaat een interessant spel tussen fictie en non-fictie, tussen waarheid en verzinsels en toevoegingen, of leugens, zoals Van Dis (de verteller en de schrijver) het zelf noemt. Hij legt er in het boek voortdurend de nadruk op, al in het motto valt te lezen:
“You must sacrifice your family on the altar of fiction”
David Vann
Het spel tussen waarheid en verzinsels houdt je aandacht tot de laatste bladzijde vast en laat je steeds nadenken over wat een verhaal is en hoe een verhaal zich ontwikkelt. Waar ligt de grens tussen waarheid en leugen eigenlijk?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sanne van der Meij
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
